Witkiewicz Stanisław Ignacy, pseud. Witkacy, ur. 24 II 1885, Warszawa, zm. 18 IX 1939, Jeziory k. Dąbrowicy (Polesie), syn Stanisława, dramatopisarz, prozaik, filozof, teoretyk sztuki, malarz. W 1914 uczestnik wypraw etnograficznych B. Malinowskiego w Australii; 1915–17 brał udział w I wojnie światowej jako oficer carskiej gwardii; wychowany w środowisku Młodej Polski (Kraków, Zakopane); 1918–22 teoretyk ugrupowania Formiści, współpracownik „Zwrotnicy”; popełnił samobójstwo na wieść o wkroczeniu 17 IX 1939 wojsk sowieckich do Polski; autor groteskowo-fantastycznych dramatów, m.in.: Tumor Mózgowicz (wystawienie 1921), Kurka wodna (wystawienie 1922), W małym dworku (wystawienie 1923), Wariat i zakonnica (wystawienie 1924), Jan Maciej Karol Wścieklica (wystawienie 1925), Szewcy (1934, wystawienie 1957), Matka (1924, wystawienie 1964), Gyubal Wahazar (1921, wystawienie 1966), zapowiadających współczesny teatr awangardowy (teatr absurdu), oraz powieści, kreślących m.in. szydercze wizje rozkładu cywilizacji europejskiej (kryptoautobiograficzne 622 upadki Bunga... 1910–11, wydanie 1972, Pożegnanie jesieni 1927, Nienasycenie 1930, Jedyne wyjście 1932–33, wydanie 1968). Twórczość Witkiewicza wspierała się na rozbudowanym systemie poglądów estetycznych (hasło Czystej Formy, przeciwstawiające metafizyczne i estetyczne cele sztuki jej funkcjom przedstawiającym i dydaktycznym) oraz na koncepcjach filozoficzno-społecznych i historiozoficznych (związanych głównie z katastrofizmem), wykładanych w Nowych formach w malarstwie... (1919), Szkicach estetycznych (1922), zbiorze Teatr (1923); zarys własnego systemu ontologicznego dał w studium Pojęcia i twierdzenia implikowane przez pojęcie istnienia (1935); w malarstwie Witkiewicza ewolucja od modernistycznego ekspresjonizmu do na pół abstrakcyjnej kompozycji fantastyczno-symbolicznej (Walka żywiołów 1920, Fantazja 1921–22), także liczne portrety psychologiczne; Dramaty (tomy 1–2 1962, wydanie 2 rozszerzone 1972), Wybór dramatów (1974), Pisma filozoficzne i estetyczne (tomy 1–4 1974–78); Bez kompromisu. Pisma krytyczne i publicystyczne (1976), Czysta Forma w teatrze (1977); Dzieła zebrane (tomy 1–6, 8–9, 12–16, 19 i 20 1992–2007; w planie 26 tomów).

Studia o Stanisławie Ignacym Witkiewiczu, red. M. Głowiński, J. Sławiński, Wrocław 1972;

L. SOKÓŁ Groteska w teatrze Stanisława Ignacego Witkiewicza, Wrocław 1973;

B. DANEK-WOJNOWSKA Stanisław Ignacy Witkiewicz a modernizm. Kształtowanie idei katastroficznych, Wrocław 1976;

M. SZPAKOWSKA Światopogląd Stanisława Ignacego Witkiewicza, Wrocław 1976;

D.C. GEROULD Stanisław Ignacy Witkiewicz jako pisarz, Warszawa 1981;

I. JAKIMOWICZ Witkacy malarz, Warszawa 1985;

P. PIOTROWSKI Stanisław Ignacy Witkiewicz, Warszawa 1989.

Treść biogramu pochodzi z bazy wiedzy WN PWN, zobacz także: Encyklopedia PWN (https://encyklopedia.pwn.pl), Słowniki języka polskiego (https://sjp.pwn.pl), i Słowniki obcojęzyczne (https://translatica.pl).