Biogram Postaci z tego okresu
 Andrzej Stanisław Mostowski     

Andrzej Stanisław Mostowski  

 
 
Biogram został opublikowany w 1977 r. w XXII tomie Polskiego Słownika Biograficznego.

  

 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Mostowski Andrzej Stanisław (1913–1975), matematyk, profesor Uniw. Warsz., członek rzeczywisty PAN. Ur. 1 XI we Lwowie, był synem lekarza Stanisława Mariana (zm. 1914) i urzędniczki bankowej Zofii z Kramsztyków. W l. 1923–31 uczęszczał do Państwowego Gimnazjum im. Stefana Batorego w Warszawie. W l. 1931–6 studiował matematykę na Wydziale Matematyczno-Przyrodniczym Uniw. Warsz. Już w okresie studiów zajmował się szczególnie logiką matematyczną pod kierunkiem Alfreda Tarskiego. W l. 1936 i 1937 wyjechał na dalsze studia matematyczne (głównie w logice) na uniwersytet w Wiedniu (dwa semestry) i na politechnikę w Zurychu (jeden semestr 1937/8). Po powrocie do Warszawy uzyskał stopień doktora matematyki na podstawie pracy O niezależności definicji skończoności w systemie logiki (Dodatek do „Roczn. Pol. Tow. Mat.” XI 1–54). Bezpośrednio przed wybuchem wojny pracował w dziale naukowym Państwowego Instytutu Meteorologii w Warszawie. W czasie okupacji (1939–45) pracował jako buchalter kolejno w fabryce papy bitumicznej «WUKO» i w majątku w Skierniewicach. Równocześnie wykładał na kompletach tajnego Uniw. Warsz. (październik 1942 – czerwiec 1944). Był więziony w obozie w Pruszkowie, skąd uciekł w sierpniu 1944.

Po wyzwoleniu znalazł się M., wraz z wieloma naukowcami z całego kraju, w Krakowie. Od czerwca do listopada 1945 był adiunktem przy katedrze matematyki Wydziału Elektrotechniki Politechniki Śląskiej z tymczasową siedzibą w Krakowie. T. r. habilitował się w zakresie logiki matematycznej na Wydziale Filozoficznym UJ na podstawie pracy Pewnik wyboru dla zbiorów skończonych (Axiom of choice for finite sets, „Fundamenta Mathematicae” T. 33: 1945 s. 137–68) oraz wykładu O pojęciach niesprzeczności i niezależności. W grudniu t.r. M. został zastępcą profesora filozofii matematyki na Wydziale Matematyczno-Przyrodniczym Uniw. Warsz., a w sierpniu 1947 profesorem nadzwycz. Równocześnie od stycznia do lipca 1946 był zastępcą profesora matematyki w Uniw. Łódzkim. W r. 1948 wyjechał na półroczny pobyt w Stanach Zjednoczonych jako stypendysta Instytutu Naukowego w Princeton. Od r. 1949 był pracownikiem naukowym Państwowego Instytutu Matematycznego w Warszawie. W l. 1950/1 i 1951/2 był dziekanem Wydziału Matematyczno-Przyrodniczego Uniw. Warsz. W tym okresie kierował pracami związanymi z organizowaniem nowego, w odłączeniu od Wydziału Matematyczno-Przyrodniczego, Wydziału Matematyczno-Fizyczno-Chemicznego Uniw. Warsz. W marcu 1951 został profesorem zwycz. matematyki na tym Wydziale. W r. 1956 M. został członkiem korespondentem Polskiej Akademii Nauk i t.r. zastępcą dyrektora Instytutu Matematycznego PAN; na tym stanowisku pozostawał do r. 1964. W l. 1949–70 był kierownikiem działu podstaw matematyki tegoż Instytutu. W r. 1963 został członkiem rzeczywistym PAN. Od r. 1969 pracował na stanowisku zastępcy dyrektora Instytutu Matematyki Wydziału Matematyki i Mechaniki Uniw. Warsz., a od r. 1973 był kierownikiem Zakładu Podstaw Matematyki w tym Instytucie. Wielokrotnie reprezentował matematykę polską poza granicami kraju, prowadząc wykłady między innymi na wydziale matematyki uniwersytetów w Sorbonie, Genui i Florencji (1972), Waterloo (Kanada, 1973), Monash, Clayton, Victoria (Australia, 1974). Brał także czynny udział w pracach Polskiego Tow. Matematycznego, Międzynarodowego Tow. Logicznego, Międzynarodowej Unii Historii i Filozofii Nauki, w której przewodniczył ostatnio Sekcji Logiki, Metodologii i Filozofii Nauki. Był członkiem zagranicznym Fińskiej Akademii Nauk.

M. pozostawił dużą spuściznę naukową w postaci ponad 100 oryginalnych prac, głównie z logiki matematycznej, oraz podstaw matematyki i teorii mnogości, publikowanych w czasopismach matematycznych polskich i obcych. Był autorem szeregu prac wydanych osobno, jak Logika matematyczna („Monografie Matematyczne” T. 18: 1948), Constructible Sets with Applications („Studies in Logic and the Foundations of Mathematics”, Amsterdam 1969), Konstruktivnije množestva i ich primienenie (Moskwa 1973). Wspólnie z Kazimierzem Kuratowskim ogłosił pracę Teoria mnogości („Monografie Matematyczne” T. 27: 1952 i wydanie zmienione 1966) w tłumaczeniu angielskim Set Theory (Amsterdam – W. 1967), w tłumaczeniu rosyjskim Teorija množestv (Moskwa 1970) i wydanie nowe zmienione Set Theory (W.–North–Holand, w druku), z Marcelim Starkiem opublikował w l. 1953–4 prace: Algebra wyższa cz. 1–3 („Bibl. Mat.”, I, III, IV), która miała liczne następne wydania, Elementy algebry wyższej w r. 1956 („Bibl. Mat.”, XVI) i następne wydania, Algebra liniowa w r. 1958 („Bibl. Mat.”, XIX) i następne wydania, wreszcie w tłumaczeniu angielskim: Introduction to Higher Algebra (Oxford–W. 1964). Razem z Alfredem Tarskim i R. M. Robinsonem opublikował w Amsterdamie w r. 1953 Undecidable Theories.

Osiągnięcia M-ego w logice matematycznej i podstawach matematyki postawiły go w rzędzie najwybitniejszych specjalistów w skali światowej. Często cytowane są jego prace, a w seminariach M-ego brali udział wybitni specjaliści z całego świata. M. brał udział w redakcjach najpoważniejszych czasopism, jak „Fundamenta Mathematicae”, „Journal of Symbolic Logic”, „Annals of Mathematical Logics”; był także redaktorem „Serii Matematyczno-Fizycznej Biuletynu PAN”. Wykształcił wielu doktorów i docentów, a jego wykłady odegrały znaczną rolę w formowaniu młodej kadry. Z okazji 60-lecia urodzin M-ego „Fundamenta Mathematicae” zaplanowały wydanie specjalnego tomu; wobec licznie napływających referatów wydały 3 tomy poświęcone M-emu. M. zmarł nagle 22 VIII 1975 w Vancouverze (Kanada) w czasie konferencji naukowej, na którą był zaproszony; zwłoki zostały poddane kremacji. Był odznaczony nagrodą państwową I i II stopnia, Krzyżem Komandorskim, Oficerskim i Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski.

Żonaty od r. 1944 z Marią Ireną z Matuszewskich miał troje dzieci: Tadeusza (ur. 6 VIII 1947), matematyka, Jana (ur. 20 I 1949), fizyka, i Marię Krystynę (ur. 1956), studentkę medycyny. Instytut Matematyczny PAN przygotowuje publikację (prócz książkowych) Dzieł wybranych A. M-ego, która obejmie także pełny spis jego prac. Bibliografia taka ma się również ukazać w „Studia Logica”.

 

Kuratowski K., Pół wieku matematyki polskiej 1920–1970, W. 1973; – Nekrolog: „Tryb. Ludu” 1975 nr 198; – Arch. UJ: W. M.–P. Habilitacje, S. III, Senat Personalia; Arch. Uniw. Warsz.: Teka akt osobowych 84.

Zofia Pawlikowska-Brożek

 
 

Chmura tagów

 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.
 
     
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.