Biogram Postaci z tego okresu
 Mikołaj Rahoza     

Mikołaj Rahoza  

 
 
Biogram został opublikowany w 1987 r. w XXX tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Rahoza Mikołaj (1811–1901), powstaniec 1830/31, emigrant, uczestnik obrony Paryża w r. 1871. Ur. 6 XII w Stanisławowie na Białorusi, w rodzinie szlacheckiej.

R. studiował matematykę na Uniw. Wil. W czasie powstania 1831 r. na Litwie służył w nowo sformowanym 10 p. ułanów dochodząc do stopnia podchorążego. Do Francji przybył przez Alzację w lutym 1832. Najpierw przebywał w Besançon, skąd w październiku t. r. przeniósł się do Paryża. Na emigracji występował z nie potwierdzonym stopniem podporucznika artylerii. Dn. 12 XI 1832 został przyjęty na członka Tow. Litewskiego i Ziem Ruskich i odtąd uczestniczył w jego zebraniach. R. pracował w zarządzie dróg i mostów jako agent-voyer (dozorca robót drogowych). Otrzymywał także pomoc finansową od brata z kraju. Mieszkał w Châteauroux w dep. Indre, a następnie w dep. Nièvre, kolejno w Clamecy (od r. 1842), Varzy (1843), Cosne sur Loire (od r. 1844). Przez cały czas pobytu we Francji R. uczestniczył w życiu emigracyjnym. Korespondował m. in. z Joachimem Lelewelem, Kazimierzem Markiewiczem i ppłk. Józefem Święcickim. W dn. 22 III 1848 wygłosił przemówienie w klubie republikańskim w Cosne. Zwrócił się do Francuzów, aby upominali się na forum Zgromadzenia Narodowego o prawa Polski do niepodległości. Dowodził, iż wolność i demokracja nie będą mogły być zachowane bez wolnej Polski. Dn. 1 IV 1849 otrzymał obywatelstwo francuskie. W r. 1860 wrócił na Białoruś, by po r. 1863 znaleźć się ponownie we Francji. Materiałów do udziału R-y w powstaniu styczniowym nie znaleziono. Po powrocie do Francji prowadził dom komisowy w Paryżu.

W r. 1871 zaciągnął się jako ochotnik do Gwardii Narodowej broniącej Paryża. Należał do uformowanego z kupców i przemysłowców 15 batalionu, który miał za zadanie obronę wałów w okolicy ul. Vaugirard. Żołnierze tego batalionu należeli do przeciwników Komunardów. Nie chcieli bić się z regularnym wojskiem francuskim. R. choć szeregowiec, cieszył się dużym zaufaniem współtowarzyszy, należał do «rady familijnej batalionu» i był jednym z głównych organizatorów oporu przeciw rozporządzeniom Komuny. Dn. 20 IV 1871 ogłosił list publiczny do Jarosława Dąbrowskiego na łamach „Petit Journal”, w którym wyrażał oburzenie w imieniu swoim i innych emigrantów polskich zamieszkałych w Paryżu, wobec czynnego udziału Dąbrowskiego w «krwawym dramacie, jaki obecnie rozgrywa się między Francuzami». List ten postawił R-ę w szeregach przeciwników Komuny, natomiast znalazł poparcie wśród emigrantów polskich, m. in. Wincentego Bystrzonowskiego, który wystąpienie R-y nazwał «śmiałym». Dn. 1 V w tymże „Petit Journal” ukazał się drugi list R-y adresowany do osobiście mu znanego prezesa Komitetu Bezpieczeństwa Publicznego L. Gambetty, dawnego mera miasta Cosne. W liście tym domagał się R. uwolnienia arcybpa Paryża G. Darboy. Interwencja nie odniosła skutku. R. nie otrzymał żadnej odpowiedzi od Gambetty, a arcybiskup został stracony. Z początkiem maja, za wrogie nastawienie, 15 batalion został rozwiązany. Protest przeciw rozwiązaniu batalionu inspirowany i podpisany przez R-ę ogłoszono 15 V w „Gazette de France”. Sam R. ratując aresztowanego przypadkiem znajomego wpadł w ręce Komunardów. Nie przyznał się do przynależności do 15 batalionu i został zwolniony, choć wydano na niego wyrok śmierci. Gdyby nie schronił się w St. Denis, zajętym przez Prusaków, zostałby stracony. Czekając na powrót R-y, Komunardzi trzymali w areszcie domowym jego żonę. R. wrócił do Paryża 1 VI po zdobyciu go przez Wersalczyków. W ostatnich latach życia korzystał z pomocy udzielanej przez Instytucję «Czci i Chleba». Zmarł 7 IX 1901 w Martigues koło Marsylii, pochowany został na cmentarzu w Varzy.

Ożeniony (w r. 1842) z Henriettą Natalią Leclerc (1827–1893), R. miał z nią syna Henryka, podszefa sekcji kolei francuskich, i córkę Marię (1845–1848).

 

Mater. do biogr., geneal. i herald. pol., VII/VIII; Lewak-Więckowska, Zbiory B. Rap. Katalog, I–II; – Florkowska Francić H., Emigracyjna działalność Agatona Gillera po powstaniu styczniowym, Wr. 1985; Konarska B., Polskie drogi emigracyjne, W. 1986; Wyczańska K., Polacy w Komunie Paryskiej, W. 1971; – A. Reiffa ilustrowany kalendarzyk polski na rok 1891 w Paryżu; Krosnowski, Almanach hist. I, III; Pamiętnik z czasów Komuny z listów i notat przepisał Zyzma, „Przegl. Liter.” Dod. do „Kraju” 1889 nr 1–5; Pamiętniki o Komunie Paryskiej, Oprac. K. Wyczańska, W. 1971; Potrykowski J. A., Tułactwo Polaków we Francji, Kr. 1974 I; – Sprawozdanie Tow. Czci i Chleba, 1892; Z korespondencji Alojzego Orchowskiego, Dodatek naukowy i literacki do XXXVIII „Spraw. z Zarządu Muz. Narod. Pol. w Rapperswillu” za r. 1907 (Paryż 1908), s. 61–86; „Bulletin des Lois”, S. 10, t. 4, 1849 s. 523; „Bulletin Polonais Littéraire, Scientifique et Artistique” 1893 nr 62, 1899 nr 137, 1901 s. 159; – B. Czart.: rkp. 5317, 5355, 5356, ew. 1561; B. Narod.: rkp. 2925 (s), 7879, 7880; B. Pol. w Paryżu: Papiery Emigrantów 511, 530, 544.

Barbara Konarska

 

 
 

Powiązane zdjęcia

 

Powiązane artykuły

 

Obrona Warszawy w 1831 r.

Powstańcy i cywile opanowali miasto już 30 listopada 1830 r. Namiestnik carski i garnizon rosyjski ewakuował się. Warszawa stała się centrum polityczno-administracyjnym i wojskowym powstania listopadowego,......
 

Chmura tagów

 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.
 
     
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.