Biogram Postaci z tego okresu
 Stanisław Zygmunt Sochaczewski      Stanisław Sochaczewski, pokolorowana fotografia.
Biogram został opublikowany w latach 1999-2000 w XXXIX tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Sochaczewski Stanisław Zygmunt (1877–1953), podpułkownik armii rosyjskiej, generał brygady WP. Ur. 27 VIII w Chyżówce (pow. kaniowski), był synem Wiktora, dyrektora cukrowni w Steblowie, i Marii z Pruszyńskich.

W r. 1895 S. ukończył IV gimnazjum klasyczne w Kijowie. Następnie studiował prawo przez cztery semestry na uniw. w Kijowie; ze studiów zrezygnował w r. 1899. W l. 1900–2 uczył się w Oficerskiej Szkole Kawalerii w Jelizawetgradzie. Po jej ukończeniu został podporucznikiem w 22. Astrachańskim P. Dragonów. W r. 1904 skierowany do Mandżurii, uczestniczył w wojnie rosyjsko-japońskiej. Brał udział w bitwie mukdeńskiej. W r. 1905 awansował na porucznika. Do r. 1915 służył w okręgu zaamurskim, utrzymywał wówczas kontakty z tow. «Gospoda Polska» w Harbinie. W r. 1909 awansował na rotmistrza, a w r. 1913 na majora. W tym czasie opublikował pracę O warunkach powodzenia działań kawalerii (Pet. 1912).

W kwietniu 1915 S. przybył w szeregach 1. Zaamurskiego P. Konnego na europejski front wojny z Niemcami. Początkowo dowodził szwadronem, a później, po nominacji na podpułkownika z dn. 21 I 1917, dywizjonem. Po rewolucji lutowej 1917 r. i powołaniu do życia Związku Wojskowych Polaków (ZWP) przygotowywał konspiracyjnie występowanie Polaków z szeregów rosyjskich dywizji kawalerii na frontach rumuńskim i częściowo południowo-zachodnim. W tym czasie wziął udział w zjeździe ZWP w Mohylewie na Białorusi, w czasie którego został wybrany na członka delegacji Polaków do Głównego Dowództwa Frontu Rumuńskiego. Wspólnie z tą delegacją pracował m.in. nad utworzeniem II Korpusu Polskiego. Nie czekając na zorganizowanie tego korpusu, samorzutnie sformował w listopadzie 1917 pod swoją komendą trójszwadronowy dywizjon jazdy polskiej z baterią konną rosyjskiej 8. Armii. W lutym 1918 przeszedł do II Korpusu Polskiego w rejonie Sorok w Besarabii. Tu z przyprowadzonego przez siebie dywizjonu jazdy utworzył 5. p. ułanów (uł.) i stanął na jego czele. Jeden z epizodów tworzenia tego pułku znalazł się w ogłoszonym pośmiertnie fragmencie wspomnień S-ego: Z przeżyć bojowych („Przegl. Kawalerii i Broni Pancernej” T. 16: 1986 nr 121). Po bitwie II Korpusu Polskiego z Niemcami pod Kaniowem nad Dnieprem w maju 1918 S. dostał się do niewoli. Był internowany w Białej Podlaskiej, a następnie osadzony jako jeniec wojenny w twierdzy Brześć nad Bugiem. Po wyjściu z niewoli w listopadzie t.r. zgłosił się do WP. Mianowany dowódcą 5. p. uł. odtworzył go w Mińsku Maz. Już w kwietniu 1919 wraz z pułkiem wyruszył na front ukraiński. W bitwie pod Ołyką 17 V 1919 osobiście prowadził atak na karabiny maszynowe. Dn. 30 IX 1920 awansował na pułkownika (ze starszeństwem z dn. 1 VI 1919). W zimie 1919/20 toczył walki pozycyjne z bolszewikami na Wołyniu. W maju i czerwcu 1920 podczas ofensywy na Kijów, uczestniczył w bitwach pod Czerwoną i Zwiahlem. Po walkach odwrotowych i reorganizacji w Zamościu w sierpniu t.r. przerzucony został na front południowy. W końcowej fazie wojny polsko-sowieckiej odznaczył się brawurową szarżą swojego pułku pod Zasławiem. Z tej racji 5. p. uł. otrzymał później miano zasławskiego. W październiku t.r. uczestniczył w kursie oficerów jazdy w Szkole Sztabu Generalnego w Warszawie. Od grudnia 1920 do września 1921 był dowódcą V Brygady Jazdy w Krakowie, a do maja 1929 – dowódcą VII Brygady Kawalerii w Poznaniu. W r. 1925 był słuchaczem w Centrum Wyższych Studiów Wojskowych.

W czasie przewrotu majowego w r. 1926 S. opowiedział się po stronie rządu i prezydenta RP. Mimo to nie był represjonowany, a z dn. 1 I 1927 awansował nawet na generała brygady i obok dotychczasowych obowiązków pełnił również funkcje dowódcy 3. Dyw. Kawalerii w Poznaniu. Ogłosił drukiem: Wywiady. Poradnik dla podoficerów jazdy (W. 1919), Podręcznik rekruta jazdy (W. 1922), Fragmenty wspomnień 19171920 („Przegl. Kawaleryjski” 1934 nr 2). Był w Polsce pionierem gry w polo. Z dn. 31 V 1929 przeszedł w stan spoczynku. Początkowo mieszkał w Poznaniu, a po kilku latach przeniósł się do Warszawy. Cały czas pracował nad wynalazkami w dziedzinie broni palnej i teorii strzelania. W maju 1939 pojechał do Wielkiej Brytanii, by tam zainteresować odpowiednie władze swoimi pomysłami, ale bez powodzenia.

Po wybuchu wojny S. przybył w październiku 1939 do Francji. Został przyjęty do wojska, ale przydziału nie otrzymał. Po klęsce Francji w czerwcu 1940 przedostał się do Wielkiej Brytanii. Tu znalazł się w kręgu oponentów gen. Władysława Sikorskiego, krytykujących go za zaprzepaszczenie wojska we Francji. W wyniku tych nieporozumień został osadzony w obozie odosobnienia Rothsay na wyspie Bute w Szkocji. Po wyjściu z tego obozu w styczniu 1942 podjął pracę w fabryce zbrojeniowej, a następnie w warsztacie produkującym jego wynalazek zakupiony przez Królewskie Siły Powietrzne (RAF). Po wojnie osiedlił się w Wielkiej Brytanii i prowadził ożywioną korespondencję z różnymi firmami zbrojeniowymi w sprawie swoich pomysłów racjonalizatorskich. Zmarł 14 VII 1953 w polskim szpitalu w Penley (Walia). Pochowany został na cmentarzu w Wrexham w hrabstwie Denbighshire. Był odznaczony m.in. Orderem św. Jerzego IV kl., św. Stanisława IV kl. i II kl. z Mieczami, św. Anny IV kl. i II kl. z Mieczami, św. Włodzimierza IV kl. z Mieczami, Orderem Virtuti Militari V kl., Krzyżem Walecznych 3-krotnie, Krzyżem Kawalerskim Legii Honorowej, jugosłowiańskim Krzyżem Komandorskim Orła Białego, Krzyżem Oficerskim Korony Belgijskiej, Médaille de la Victoire, Médaille Interalliée, Medalem za wojnę 1919–1920.

Od r. 1904 S. był żonaty z Ireną Olgą Działosza-Rogowską, z którą miał syna Edwarda Jerzego (ur. 1909).

W kościele św. Stanisława Kostki w Warszawie wmurowana jest tablica pamiątkowa ku czci S-ego i ułanów zasławskich ufundowana przez syna Edwarda Jerzego i ułanów zasławskich w r. 1987 w 70. rocznicę powstania 5. P. Ułanów Zasławskich.

 

Enc. Wojsk., VII; Kryska-Karski–Żurakowski, Generałowie [Wyd. 2], W. 1991 (fot.); Łoza, Czy wiesz, kto to jest?; Stawecki P., Słownik biograficzny generałów Wojska Polskiego 1918–1939, W. 1994; Dzien. Personalny MSWojsk., W. 1920 nr 39, 1921 nr 7, s. 296, 1922 nr 13 (Załącznik do Dz. Pers. 13/22. Lista starszeństwa oficerów zawodowych), 1927 nr 10, 1929 nr 7; Rocznik oficerski, W. 1923, 1924, 1928; – Bagiński H., Wojsko Polskie na Wschodzie 1914–1920, W. 1921, reprint 1990 s. 363; Czubiński A., Przewrót majowy 1926 roku, W. 1989; Dziesięciolecie Polski Odrodzonej (wspólna fot.); Księga jazdy polskiej, W. 1938 s. 157, 169, 188, 222, 420; Nowiński T., Zarys historii wojennej 5-go Pułku Ułanów Zasławskich, W. 1929 s. 5, 6, 8, 9, 12, 14, 17, 18, 20, 26, 37–9, 44; Pruszyński M., Wojna 1920, W. 1994; Smaczny H., Księga kawalerii polskiej, W. 1989; Wrzosek M., Dzieje oręża polskiego 1794–1938, W. 1973; tenże, Polskie korpusy wojskowe w Rosji w latach 1917–1918, W. 1969; – Dzien. Rozkazów Wojskowych, W. 1918 nr 12; Haller J., Pamiętniki, Londyn 1964; Romeyko M., Przed i po maju, W. 1967; – „Dzien. Pol. i Dzien. Żołnierza” 1953 nr z 16 VII; „Życie Warszawy” 1988 nr z 21 IX, 1992 nr z 21 IX; – CAW: Akta personalne S-ego nr 1769/89/4731 (fot.); – Informacje K. Braczyńskiego z Londynu i Zdzisława Nicmana z W.

Henryk Korczyk

 
 

Chmura tagów

 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.
 
     
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.