Biogram Postaci z tego okresu
 Walerian (Walery) Sulakowski (Sułakowski)     

Walerian (Walery) Sulakowski (Sułakowski)  

 
 
Biogram został opublikowany w latach 2007-2008 w XLV tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Sulakowski (Sułakowski) Walerian (Walery) (1827–1873), inżynier, uczestnik powstania węgierskiego 1848 r., pułkownik w służbie Skonfederowanych Stanów Ameryki.

Dokładna data i miejsce urodzin S-ego oraz imiona jego rodziców nie są znane.

S. odebrał staranne wykształcenie; posiadał gruntowną znajomość greki i łaciny oraz języków nowożytnych. Służył jako oficer w armii austriackiej. W czasie Wiosny Ludów przystąpił do powstania węgierskiego. W r. 1849 był podporucznikiem w Legionie Polskim, dowodzonym przez Józefa Wysockiego; krótko służył też w węgierskim sztabie głównym u boku Lajosa Kossutha. Po upadku powstania schronił się w Turcji. Na początku l. pięćdziesiątych wyemigrował do USA; pracował jako inżynier i geodeta w Houma w stanie Luizjana. W r. 1853 mieszkał w Chicago, skąd prowadził korespondencję z gen. Wysockim. Pod koniec l. pięćdziesiątych mieszkał ponownie w stanie Luizjana, tym razem w Nowym Orleanie; pomógł mu się tam urządzić Ignacy Szymański.

Opowiadając się po stronie Stanów Skonfederowanych (Konfederacja Południa), S. na przełomie maja i czerwca 1861 organizował wraz z Kacprem Tochmanem w Nowym Orleanie Polską Brygadę; w jej skład weszło 1415 cudzoziemców, w tym 285 Polaków. S. w stopniu pułkownika stanął na czele sformowanego oddziału (1. p.), który został skierowany na przeszkolenie do Camp Pulaski, niedaleko Nowego Orleanu. Dn. 24 VIII t.r. jednostka otrzymała nazwę 13. pp z Luizjany, a 21 IX – 14. pp z Luizjany, po czym 3 X weszła w skład 7. Brygady, której dowództwo (na rozkaz gen. J. B. Magrudera) objął S. Skierowany na front w Wirginii, kwaterował w Ship Point koło Yorktown i zbudował fortyfikację ciągnącą się od Yorktown do Warwick; umocnienia te w czasie wielomiesięcznych walk skutecznie opierały się atakom głównej Armii Północy. Dn. 15 II 1862, prawdopodobnie z przyczyn ambicjonalnych, złożył dymisję, opuścił szeregi Konfederacji i wrócił do Nowego Orleanu. W kwietniu odrzucił propozycję gen. Magrudera powrotu do wojska i objęcia dowództwa dep. inżynierów. Po zajęciu Nowego Orleanu przez wojska Unii został w czerwcu t.r. aresztowany. Uwolniony, wrócił S. w październiku do wojska. Na rozkaz gen. A. Moutona zbudował umocnienia na ważnym dla Armii Południa odcinku w Luizjanie nad rzeką Teche. Gen. Magruder powierzył mu wówczas stanowisko naczelnego inżyniera Dystryktu Teksas. Od lutego 1863 budował S. fortyfikacje w porcie Galveston, w kwietniu t.r. umocnił miasto, a w poł. maja okalające je forty; nie zdołał jednak zbudować blokady głównego kanału portowego. Ponownie złożył dymisję, ale gen. Magruder nie przyjął jej, po czym przyczynił się do awansowania S-ego na stopień pułkownika artylerii. Na początku września objął S. dowództwo wojsk w Sabine. W październiku przeprowadził inspekcję zniszczeń w porcie Galveston; poważnie wtedy zachorował. Gen. Magruder wystąpił 20 XII do gubernatora stanu Teksas P. E. Murraha o nadanie S-emu stopnia generała brygady; do awansu jednak nie doszło.

W czerwcu 1863 wrócił S. do myśli o utworzeniu polskiej jednostki walczącej po stronie Konfederacji i przedłożył gen. Magruderowi plan zorganizowania Legii Polskiej. Polakom miały przysługiwać takie same prawa jak innym żołnierzom Południa, a nagrodą miało być uzyskanie obywatelstwa Konfederacji i nadanie ziemi. Wobec przychylnego stanowiska Magrudera zajął się S. na przełomie l. 1863 i 1864 organizacją Legii Polskiej. Za pieniądze z handlu bawełną zamierzał kupić parowiec dla transportu ludzi i broni, jednak ładunek bawełny na szkunerze «Dogde», wartości prawie 80 tys. dolarów, został wiosną 1864 skonfiskowany przez wojska Unii. S. udał się wtedy do Matamoras w Meksyku, ale na początku maja t.r. informował gen. Magrudera, że nie zrezygnował z organizacji Legii. Zamiar ten poparła 8 XI Niższa Izba Kongresu w Richmond. Jesienią przybył S. do Londynu; bezskutecznie oczekując na finansowe wsparcie z Richmond, zrezygnował z utworzenia Legii Polskiej. Wyjechał do Hawany, gdzie na ręce tamtejszego konsula amerykańskiego złożył deklarację swego poparcia dla Unii. Po zakończeniu wojny secesyjnej wrócił S. do Nowego Orleanu; pracował tam ponownie jako inżynier. Od ok. r. 1871 był geodetą w United States Land Office w Luizjanie. Gdy do Nowego Orleanu przybył rosyjski wielki książę Aleksander (późniejszy car Aleksander III), opublikował pamflet The visit of the Grand Duke Alexis of Russia to New Orlean (1872). Wg wspomnienia z „The Daily Picayune” S. «był nie tylko żołnierzem, ale gentelmenem posiadającym błyskotliwy intelekt i rzadkie umiejętności literackie». Zmarł w wyniku apopleksji 19 VI 1873 w Nowym Orleanie; pochowany został na tamtejszym cmentarzu protestanckim Girod Street Cementary.

S. był dwukrotnie żonaty. Jako wdowiec poślubił w poł. l. sześćdziesiątych córkę zamożnego handlarza drzewem z Nowego Orleanu.

 

Fot. w: Haiman M., Polish Past in America 1608–1865, Chicago 1975, s. 141, Grzeloński B., Do New York, Chicago i San Francisco. Szkice do biografii polsko-amerykańskich, W. 1983; – Bolek, Who’s Who in Polish America (jako Wincenty Sulakowski); Bergeron Jr A. W., Guide to Louisiana Confederate Military Units 1861–1865, Baton Rouge–London 1996; Kovács I., A lengyel Légió. Lexikona, 1848–1849, Budapeszt 2007; PSB (Smoliński Józef); – Grzeloński B., Do New Yorku, Chicago i San Francisco. Szkice do biografii polsko-amerykańskich, W. 1983; Grzeloński B., Rusinowa I., Polacy w wojnach amerykańskich 1775–1783, 1861–1865, W. 1973 (jako Wincenty Sulakowski); Haiman M., Historia udziału Polaków w amerykańskiej wojnie domowej, Chicago 1928; tenże, Polish Past in America 1608–1865, tamże 1975; Lonn E., Foreigners in the Confederacy, Chapell Hill–London 2002; Paradowska M., Polacy w Meksyku i Ameryce Środkowej, Wr. 1985 s. 74 (jako Wincenty Sulakowski); Sifakis S., Compendium of the Confederate Armies. Louisiana, Westminster 2004; Stasik F., Polska emigracja polityczna w Stanach Zjednoczonych Ameryki 1831–1864, W. 1973; – Kajencki F. C., The Louisiana Tiger: Sulakowski, „Polish American Studies” Vol. 23: 1966 nr 2; Official Records of the Union and Confederate Navies in the War of the Rebellion, Washington 1894–1922; The War of the Rebellion: a Compilation of the Official Records of the Union and Confederate Armies, Washington 1880–1901; – Wspomnienia pośmiertne z r. 1873: „The Daily Picayune” nr 147, 148, „The New Orleans Times” nr z 20 VI.

Piotr Derengowski

 
 

Chmura tagów

 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.
 
     
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.