Kotschy (Koczy) Karol (1789–1856), pastor zboru ewangelickiego w Ustroniu, pomolog, pisarz. Ur. w Cieszynie 26 I, syn Jana Gotfryda, nauczyciela. W l. 1807–10 studiował teologię ewangelicką na uniwersytecie w Lipsku, ponadto interesował się botaniką i medycyną. Piechotą odbył podróż do Paryża i Szwajcarii, gdzie zetknął się m. in. z H. Pestalozzim. W r. 1810 objął urząd pastora w Ustroniu i pełnił go aż do śmierci. Założył tam Ustrońskie Bractwo Trzeźwości i dał się poznać jako dobry kaznodzieja. Bardzo czynny w zakresie polsko-ewangelickiego piśmiennictwa, przerobił w r. 1833 brzeskie wydanie z r. 1673 katechizmu Lutra i wydał pt. Katechizm doktora Marcina Luthera (Berno 1833). Dołączył do niego kazanie przeciwko pijaństwu Górskie kapki ale zdrowe, kazanie na półwiekowy jubileusz zboru w Wiśle, Słowa nabożne, cztery pieśni okolicznościowe oraz dodatek obejmujący początki nauki czytania po polsku. Dodatek ten K. później tak rozszerzył, że wydał go osobno jako elementarz języka polskiego (1853). Największy rozgłos zyskał sobie jako pomolog i propagator sadownictwa, warzywnictwa i kwiaciarstwa. Jako zamiłowany praktyk-pomolog poświęcił osobne dziełko sadownictwu (Książeczka o sadach i owocu względem nabywania, wychowania, pożytkowania, z baczeniem osobliwym na położenie klimatu śląskiego, Berno 1844, przedruk „Tyg. Pol.” 1845). Jego uczniowie, jak np. Jerzy Drozd, krzewili metody K-ego jeszcze w początku XX wieku. K. układał również wiersze okolicznościowe, jak np. Na kopaczki, Na Nowy Rok (1844, 1845).
W r. 1848 wybrany został z okręgu Bielsko do Zgromadzenia Narodowego we Frankfurcie jako zastępca posła van der Strassa. Poglądy K-ego były bardzo umiarkowane, połączyły go też z większością liberalną w Zgromadzeniu, pomimo to kilka razy solidaryzował się ze stanowiskiem lewicy. Charakterystycznym dla jego entuzjazmu dla habsbursko-wielkoniemieckiej koncepcji zjednoczeniowej był artykuł zamieszczony w berneńskiej „Moravii” (1848 nr 88 s. 348). W cieszyńskich „Nowinach dla Ludu Wiejskiego” publikował artykuły w duchu orientacji frankfurckiej. Po powrocie do Cieszyna K. w ulotnym druku pt. Na przestrogę tym co czytają Tygodnik Cieszyński (1848) zaatakował „Tygodnik Cieszyński”, który zwalczał germanizatorskie tendencje parlamentu frankfurckiego. Kilka jego utworów pisanych słabą polszczyzną i pełnych zachwytów dla cesarza ogłosiło później pismo P. Stalmacha „Gwiazdka Cieszyńska” (1853). Ostatni z nich Kochanie tu a miłość tam – ukazał się tamże już po śmierci K-ego (1856 s. 265–6). Przetłumaczył też na język polski pieśni nabożne niemieckie i czeskie („Pieśni pogrzebne i szkolne”, Cieszyn 1853) oraz ułożył w r. 1844 podręcznik dla szkół Historie biblijne czyli Dzieje Starego i Nowego Przymierza (Lw. 1851), którego rozpowszechnianie władze wstrzymały. K. zmarł 9 II 1856 r. Ożeniony z Julią Schimko, miał 3 synów: Hermana Juliusza (1837–1897), pastora w Jaworzu, Oskara, pastora, Teodora (1813–1866), znanego podróżnika i przyrodnika, ogłaszającego swe dzieła w języku niemieckim.
Estreicher; – Chlebowczyk J., Wybory i świadomość społeczna na Śląsku Cieszyńskim w drugiej połowie XIX wieku, Kat.–Kr. 1966 s. 18, 51–2; Homola I., „Tygodnik Cieszyński” i „Gwiazdka Cieszyńska” pod redakcją Pawła Stalmacha (1848–1887), Kat.–Kr. 1968; Kotula K., Jan Śliwka, pionier polskiego szkolnictwa na Śląsku Cieszyńskim, W. 1933 s. 30–1; Kurzelowski J., Sprawa frankfurcka na Śląsku Cieszyńskim w r. 1848, „Zwrot” 1953 nr 8/9; Londzin J., Polskośc. Śląska Cieszyńskiego, Cieszyn 1924 s. 45; Michejda F., Ks. K. K., pastor zboru ustrońskiego, Cieszyn 1906; Ogrodziński W., Dzieje piśmiennictwa śląskiego, Kat. 1965; Wantuła J., Bractwo trzeźwości w Ustroniu w r. 1844, „Głosy Kośc.” 1928 nr 8–10 (przedruk skrócony w książce tegoż autora, pt. Karty z dziejów ludu Śląska Cieszyńskiego, W. 1954 s. 91–6); Zabawski W., Droga do ziemi obiecanej, Cieszyn 1934 s. 22; – Stalmach P., Pamiętnik, w: Grim E., Paweł Stalmach, Jego życie i działalność w świetle prawdy, Cieszyn 1910 s. 32: – „Gwiazdka Cieszyńska” 1856 nr 7, 9, 33; „Poseł Ewang.” 1924 nr 24–5.
Ludwik Brożek