Marek Edelman

Biogram Postaci z tego okresu

Marek Edelman

01.01.1919/1922 - 2009-10-02

| działacz polityczny

| działacz społeczny | lekarz

share
- Podziel się
- facebook
- google +
- twitter
- linkedin
clipboard
envelope
print
quote
add

Biografia
Kalendarium
Audio (5)
Biografia

Graf powiązań

Dyskusja

Mapa

Spis treści:

Biogram naukowy nie został dotąd przygotowany w ramach PSB. Zapraszamy do zapoznania się z dostępnymi materiałami.

Powiązane wideo

Sortuj: Nowe | Popularne | Alfabetycznie

"Marek Edelman we wspomnieniach", cykl "Zapiski ze współczesności" (1).

Audycja Polskiego Radia z 2009 roku. W pierwszej części audycji, która powstała wkrótce po śmierci ostatniego...

# Marek Edelman

"Marek Edelman we wspomnieniach", cykl "Zapiski ze współczesności" (2).

Audycja Polskiego Radia z 2009 roku. W tym odcinku audycji swoje relacje z Markiem Edelmanem wspomina pisarz i...

# Marek Edelman

"Marek Edelman we wspomnieniach", cykl "Zapiski ze współczesności" (3).

Audycja Polskiego Radia z 2009 roku. Konstanty Gebert, dziennikarz i wykładowca akademicki, wspomina swoje pierwsze...

# Marek Edelman

"Marek Edelman we wspomnieniach", cykl "Zapiski ze współczesności" (4).

Audycja Polskiego Radia z 2009 roku. Paula Sawicka, psycholożka, działaczka opozycji demokratycznej w latach 70. i...

# Marek Edelman

"Marek Edelman we wspomnieniach", cykl "Zapiski ze współczesności" (5).

Audycja Polskiego Radia z 2009 roku. Anna Dodziuk opowiada o tym, że wyrosła w domu, w którym istniał swoisty kult...

# Marek Edelman

Kalendarium

1919

01 I

rodzi się jako syn Natana Feliksa, działacza socjalistycznego współdziałającego z rewolucjonistami rosyjskimi i Cecyli z domu Percowskiej, sekretarza w organizacji Żydowska Kobieta Pracująca

1924

gdy ma około pięć lat umiera mu ojciec

1934

gdy ma piętnaście lat umiera mu matka, wtedy podejmuje prace i pomagają mu osoby związane z Bundem, zastępując rodzinę, rozpoczyna naukę w Gimnazjum Kupców

1939

poznaje przywódców Bundu: Wiktora Altera i Henryka Erlicha, zostaje członkiem Socjalistycznego Związku Młodzieży Przyszłość (Cukunft), a na wiosne zdaje maturę

październik

wraz z przyjaciółmi wyrusza na wschód, podróż kończy się jeszcze przed Brześciem, który w połowie września został zajęty przez Niemców, a następnie do miasta wkroczyli Sowieci - wraca do Warszawy

1940

pracuje w szpitalu dla dzieci, dzięki czemu po utworzeniu getta ma przepustkę na „stronę aryjską”

1942

22 VII

wielokrotnie przebywa na Umschlagsplatzu, skąd Niemcy masowo wywozili Żydów do Treblinki, pracuje w tym miejscu podczas największej akcji wywozowej aż do 12 września 1942 roku

1943

19 IV

bierze udział w Powstaniu w Getcie Warszawskim, jako członek komendantury Żydowskiej Organizacji Bojowej i jako dowódca pięciu grup na terenie tak zwanych szop szczotkarzy

08 V

zostaje oficjalnym przywódcą powstania po samobójstwie Mordechaja Anielewicza w bunkrze przy ulicy Miłej 18

09 V

razem z innymi powstańcami wydostaje się kanałami z getta, wychodzi na ulicy Prostej i ciężarówką zostaje przerzucony do lasku w Łomiankach, dzięki pomocy podziemnych działaczy Polskiej Partii Socjalistycznej

1944

sierpień

walczy w Powstaniu Warszawskim na Starówce i Żoliborzu jako członek Żydowskiej Organizacji Bojowej w oddziale Armii Ludowej

październik

wraz z grupą powstańców, ukrywa się na warszawskim Żoliborzu w willi przy ul. Promyka 43

15 XI

zostaje ewakuowany wraz z grupką powstańców przez ekipę zorganizowaną przez personel szpitala Polskiego Czerwonego Krzyża z Boernerowa, trafia do obozu w Pruszkowie, gdzie poznaje swoją przyszła żonę

1945

styczeń

pisze książkę „Getto walczy”, zostaje wydana nakładem Centralnego Komitetu Bundu, opisuje swoje przeżycia podczas wojny oraz walkę powstańców w getcie, po publikacji bardzo szybko zostaje przetłumaczona na inne języki i wydana za granicą
mieszka z żoną w Grodzisku Mazowieckim, tam zastało ich wyzwolenie

1946

przenosi sie z żoną na stałe do Łodzi

1948

19 IV

postanowieniem prezydenta Bolesława Bieruta na wniosek Zarządu Głównego ZBoWiD zostaje odznaczony Orderem Krzyża Grunwaldu III klasy „za zasługi położone w walce zbrojnej z okupantem hitlerowskim”

1951

kończy studia medyczne w Akademii Medycznej w Łodzi i zaczyna pracę jako kardiolog

1967

pracuje w Klinice Chorób Wewnętrznych Akademii Medycznej w Łodzi, a później na oddziale kardiologii w klinice Wojskowej Akademii Medycznej

1968

marzec

z Polski wyjeżdża jego żona Aliną Margolis i dwoje dzieci: Aleksander i Anna

1971

wprowadza w Polsce rewolucyjną metodę leczenia schorzeń sercowych, polegającą na połączeniu krążenia żylnego z tętniczym

1972

zostaje ordynatorem oddziału intensywnej terapii łódzkiego Wojewódzkiego Specjalistycznego Szpitala im. Mikołaja Pirogowa

1976

31 I

jest jednym z sygnatariuszy „Listu 101” zrzeszającego wybitnych polskich działaczy kulturalnych, naukowych, który sprzeciwiają się planowanym zmianom w konstytucji PRL

1977

zostaje wydana jego rozmowa z Hanną Krall „Zdążyć przed Panem Bogiem"

1981

13 XII

zostaje na krótko internowany w związku z wprowadzonym Stanu Wojennego

1983

odmawia władzom PRL udziału w Honorowym Komitecie Obchodów 40-lecia Powstania w Getcie i Służba bezpieczeństwa uniemożliwiła mu udział w obchodach niezależnych

1984

wraz z Jerzym Dłużniewskim, zostaje członkiem podziemnej Regionalnej Komisji Wykonawczej Ziemia Łódzka

1988

przewodniczy Komisji do spraw Mniejszości Narodowych w ramach Komitetu Obywatelskiego przy Lechu Wałęsie

1989

kwiecień

jest przewodniczącym Wojewódzkiego Komitetu Obywatelskiego w Łodzi, organizującego kampanię wyborczą do parlamentu

uczestniczy w obradach Okrągłego Stołu
otrzymuje tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu w Yale

1998

odbiera z rąk prezydenta Aleksandra Kwaśniewskiego Order Orła Białego

1999

kwiecień

kieruje apel do przywódców NATO w sprawie zaprzestania nalotów na Kosowo, który opublikowano w najważniejszych dziennikach na Zachodzie, udaje się też z konwojem pomocy humanitarnej do Sarajewa

zostaje odznaczony Medalem Św. Jerzego, honorową nagrodą przyznawaną przez „Tygodnik Powszechny”

2005

jest członkiem Komitetu Budowy Muzeum Historii Żydów Polskich

2007

otrzymuje tytuł doktora honoris causa Université Libre w Brukseli i Uniwersytetu Medycznego w Łodzi

2008

kwiecień

z rąk prezydenta Francji odbiera Krzyż Komandorskim Legii Honorowej

2009

otrzymuje tytuł doktora honoris causa oraz Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie

02 X

umiera w Warszawie, spocznie na cmentarzu żydowskim przy ul. Okopowej w Warszawie, obok innych członków Bundu

2013

04 VII

w Warszawie na ścianie domu powstałego na ruinach getta przy ul. Nowolipki 9b, w ramach 70. rocznicy wybuchu powstania w getcie warszawskim, artysta Dariusz Paczkowski namalował mural przedstawiający Marka Edelmana z żółtym żonkilem w ręku

Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.