Biogram Postaci z tego okresu
 Roman Dmowski      Roman Dmowski, pokolorowana fotografia z 1919 r.
Biogram został opublikowany w latach 1939-1946 w V tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
Biogram naukowy jest dostępny wyłącznie w drukowanej wersji PSB. Zapraszamy do zapoznania się z innymi dostępnymi materiałami.
 
 
 

Nota biograficzna opracowana w ramach programu NIEPODLEGŁA

Roman Dmowski (1864-1939), polityk, pisarz polityczny, publicysta, przywódca i ideolog Narodowej Demokracji, działacz Ligi Polskiej, następnie jeden z twórców Ligi Narodowej, współtworzył Stronnictwo Narodowo-Demokratyczne, poseł do Dumy Rosyjskiej, podczas Wielkiej Wojny prezes Komitetu Narodowego Polskiego, delegat Polski na konferencję pokojową w Paryżu, w Drugiej Rzeczypospolitej m.in. minister spraw zagranicznych, założyciel Obozu Wielkiej Polski oraz Stronnictwa Narodowego, autor wielu dzieł programowych i publicystycznych.

Roman Dmowski przyszedł na świat 9 sierpnia 1864 roku w Kamionku, obecnie części dzielnicy Praga-Południe w Warszawie. Pomimo początkowych problemów w szkole, Dmowski od wczesnych lat łączył działalność konspiracyjno-polityczną z aktywnością naukową. Kończąc w 1891 roku rosyjski Uniwersytet Warszawski jako kandydat nauk przyrodniczych był już wówczas członkiem Związku Młodzieży Polskiej „ZET” oraz Ligi Polskiej, którą w roku 1893 przekształcił w tajną Ligę Narodową – organizację o nacjonalistycznym kierunku stawiającą na narodowe przebudzenie Polaków oraz wzrost ich samoświadomości we wszystkich zaborach. Dmowski, zmuszony opuścić Królestwo i osiąść w Galicji, przejął w 1895 r. we Lwowie redakcję „Przeglądu Wszechpolskiego”, którego nazwa z czasem symbolizować zaczęła cały ruch, a on sam wraz z Zygmuntem Balickim i Janem Popławskim stawał się jego głównym ideologiem. Napisał m.in. dzieła programowe: „Nasz patriotyzm” oraz „Myśli nowoczesnego Polaka”. Pod wpływem rewolucji 1905 roku rozbieżność poglądów na sprawę polską środowisk uosabianych przez Dmowskiego i Józefa Piłsudskiego była już nie do pogodzenia. Dmowski był twórcą tzw. orientacji antyniemieckiej, czemu dał wyraz m.in. w głośnej książce „Niemcy, Rosja i kwestia polska”. Zakładał on prowadzenie polityki obliczonej na wieloetapowość w dążeniu do głównego celu – niepodległości. Uważał, że aby go osiągnąć należy najpierw dążyć do połączenia rozdzielonych ziem polskich. Widząc głównego wroga sprawy polskiej w Rzeszy Niemieckiej, taktycznie związał swoją politykę z Rosją, co doprowadziło do konfliktów i rozłamów w środowisku Narodowej Demokracji.

Podczas pierwszej wojny światowej Dmowski prowadził ożywioną działalność polityczną. Po kolejnych porażkach rosyjskich wyjechał na Zachód, pragnąc oprzeć swe poczynania o Francję i Wielką Brytanię. Po upadku carskiej Rosji w sierpniu 1917 roku utworzył w Lozannie Komitet Narodowy Polski, który wkrótce zaczął być uważany przez państwa ententy za jedynego przedstawiciela odradzającej się Rzeczypospolitej. Po zakończeniu wojny Dmowski wraz z Ignacym Paderewskim reprezentował Polskę na konferencji pokojowej w Paryżu. Jej zwieńczeniem było podpisanie 28 czerwca 1919 roku traktatu wersalskiego, pod którym widnieje również parafa Dmowskiego.

Do kraju wrócił w maju 1920 roku i zaraz potem wszedł w skład Rady Obrony Państwa, która została powołana z powodu postępujących sukcesów bolszewików w wojnie z Polską. Cały czas patronował obozowi Narodowej Demokracji, działającej w parlamencie jako Związek Ludowo-Narodowy, a w październiku 1923 roku objął z jej ramienia tekę ministra spraw zagranicznych w koalicyjnym rządzie Wincentego Witosa. Po zamachu majowym Józefa Piłsudskiego Roman Dmowski próbował w obliczu nowej sytuacji i wyzwań zreorganizować ruch narodowy w Polsce. Z jego inicjatywy w grudniu 1926 roku powstał Obóz Wielkiej Polski, który po kilku latach został przez władze zdelegalizowany. W 1928 roku z kolei przekształcono Związek Ludowo-Narodowy w Stronnictwo Narodowe. Dmowski zmarł 2 stycznia 1939 roku.

Autor: dr Krzysztof Kloc

 
 

Powiązane zdjęcia

 

Powiązana pozycja biblioteki

Roman Dmowski 1864-1939 : jego życie, praca i zasługi dla Ojczyzny, 1939,
Załuska Jan
Dostępne na: polona.pl
Załuska Jan. Roman Dmowski 1864-1939 : jego życie, praca i zasługi dla Ojczyzny. 1939,
Dostępne na: polona.pl

Kalendarium

1864

09 VIII

przychodzi na świat w Kamionku (obecnie część Warszawy)
1888

wstępuje do Związku Młodzieży Polskiej „Zet”
1889

wstępuje do Ligi Polskiej
1891

współorganizuje i uczestniczy w manifestacji z okazji 100. rocznicy Konstytucji 3 Maja
1892

zostaje aresztowany za udział w manifestacji rocznicowej 3 maja i osadzony w Cytadeli Warszawskiej
1893

zostaje wydalony z Królestwa Polskiego na okres 5 lat

01 IV

zakłada Ligę Narodową
1895

rozpoczyna we Lwowie wydawanie „Przeglądu Wszechpolskiego”
1900

przenosi wydawanie „Przeglądu Wszechpolskiego” z Lwowa do Krakowa
1903

publikuje „Myśli nowoczesnego Polaka”, które staną się katechizmem polskiego ruchu narodowego
1904

wyjeżdża do Japonii, aby zablokować plany PPS wywołania powstania antyrosyjskiego w czasie wojny rosyjsko-japońskiej
1905

występuje przeciwko ruchowi rewolucyjnemu inspirowanemu przez PPS na ziemiach polskich
1907

zostaje posłem do rosyjskiej Dumy Państwowej, a potem prezesem jej Koła Polskiego
1914

12 VIII

składa w Petersburgu władzom rosyjskim projekt wytyczenia zachodniej granicy Polski obejmującej Prusy Zachodnie, Wielkopolskę, Górny Śląsk i część Śląska Opolskiego
1917

w memoriale „Zagadnienia środkowo i wschodnioeuropejskie” proponuje włączenie Prus Wschodnich do Polski jako prowincji autonomicznej lub stworzenie z nich samodzielnego państwa połączonego z Polską unią celną

powołuje w Paryżu Komitet Narodowy Polski i zostaje jego prezesem

25 III

składa Brytyjczykom memoriał, uzasadniający konieczność odbudowy niepodległego państwa polskiego, postulując wydanie przez państwa sprzymierzone deklaracji o konieczności powstania zjednoczonej Polski jako czynnika równowagi w Europie
1918

08 X

przedstawia prezydentowi Stanów Zjednoczonych program odbudowy Polski 
1919

zostaje posłem na sejm ustawodawczy
reprezentuje Polskę na paryskiej konferencji pokojowej, na której referuje sprawę granic Polski

28 VI

podpisuje w Wersalu w imieniu Polski traktat pokojowy z Niemcami 
1920

01 VII

zostaje członkiem Rady Obrony Państwa
1922

zostaje honorowym prezesem Związku Akademickiego Młodzież Wszechpolska
1923

10 VI

otrzymuje doktorat honoris causa Uniwersytetu Poznańskiego w dziedzinie filozofii

27 X

zostaje ministrem spraw zagranicznych w gabinecie Wincentego Witosa (było to jedyne stanowisko rządowe jakie pełnił w czasie swojej kariery politycznej)

14 XII

rząd Wincentego Witosa, w którym był szefem dyplomacji, podaje się do dymisji
1925

publikuje książkę „Polityka polska i odbudowanie państwa polskiego”
1926

04 XII

doprowadza do utworzenia Obozu Wielkiej Polski i staje na jego czele
1928

inspiruje powstanie Stronnictwa Narodowego
1939

02 I

umiera w Drozdowie (koło Łomży)

Chmura tagów

TAGI

Za pomocą tagów oznaczamy powiązania tematyczne postaci. Pozwalają one eksplorować serwis wg wybranych przez redakcję najważniejszych tematów dla danej postaci.

Stronnictwo Narodowe, publikacje polityczne, Liga Narodowa, Komitet Narodowy Polski, orientacja prorosyjska, Cmentarz Bródnowski w Warszawie, nurt endecki, działalność niepodległościowa, gimnazjum w Warszawie, demonstracje patriotyczne, konferencja pokojowa w Paryżu 1919, pogrzeb tłumny, rodzeństwo - 4 (w tym 2 braci), śmierć na zapalenie płuc, studia przyrodnicze, pomnik w Warszawie, Liga Polska, areszt za działalność niepodległościową, wydział fizyczno-matematyczny, NIEPODLEGŁA polityka, czasopismo "Gazeta Polska" (dziennik), czasopismo "Głos" (tygodnik), NIEPODLEGŁA dyplomacja, pochodzenie ze zubożałej szlachty, Narodowa Demokracja, Związek Młodzieży Polskiej "Zet", Ministerstwo Spraw Zagranicznych, opozycja wobec sanacji, rządy II RP, ucieczka z zesłania, Rada Obrony Państwa, NIEPODLEGŁA publicystyka, zakaz cenzury w PRL, Order Oranje-Nassau (holenderski), czasopismo "Przegląd Wszechpolski", orientacja antyniemiecka, traktat w Wersalu 1919, Obóz Wielkiej Polski, zesłanie do Mitawy, Stronnictwo Narodowo-Demokratyczne, koncepcja inkorporacyjna, Związek Akademicki Młodzież Wszechpolska, rząd Witosa (1923), Armia Polska we Francji, doktorat honorowy uniwersytetu w Poznaniu, doktorat honorowy Cambridge, doktorat honorowy x2, Order Odrodzenia Polski (II RP, Wielka Wstęga), Uniwersytet Warszawski pod zaborem, areszt rosyjski XIX w., patroni mostów, Order Orła Białego (Prez. Duda, pośmiertnie), osoby na medalach (zm. 1901-1950), Order Gwiazdy Rumunii, film "Wojna Światów" (2020), Związek Ludowo- Narodowy, osoby na muralach (zm. w XX w.), patroni ulic w dziesiątkach miast, patroni placów miejskich, patroni samolotów, osoby z seriali biograficznych (zm. od 1801), serial "Marszałek Piłsudski", osoby z seriali historycznych, serial "Polonia Restituta", film "Polonia Restituta", brak rodziny (osoby zm. 1901-1950), osoby na monetach NBP (zm. w XX w.), osoby na znaczkach pocztowych polskich (zm. 1926-1950), osoby ze spektaklu "Iskry Niepodległej", osoby z filmów historycznych (zm. od 1901), osoby z komiksów (poboczne), osoby na pomnikach (zm. 1926-1950), pomnik w parku Jordana w Krakowie, pomnik w Krakowie
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 
Biogram zrealizowany w ramach programu "Niepodległa". niepodlegla.PNG

Chmura tagów

Postaci powiązane

 
 
 
 

Postaci z tego okresu

 

w ipsb

 

Józef Mikołaj Potocki

1862-09-09 - 1922-08-25
ziemianin
 
więcej  

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 

Bruno Schulz

1892-07-12 - 1942-11-19
pisarz
 

Julian Tuwim

1894-09-13 - 1953-12-27
pisarz
 

Marian Hemar (Jan Marian Hescheles)

1901-04-01 - 1972-02-11
poeta
 

Jan Woźnicki

1881-08-15 - 1945-05-05
nauczyciel
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.