INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu

Stanisław Tadeusz Podoleński  

 
 
1887-12-02 - 1945-01-13
Biogram został opublikowany w latach 1982-1983 w XXVII tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Podoleński Stanisław Tadeusz, krypt.: P., ks. P., S.P., ks. S.P. (1887–1945), jezuita, pisarz etyczno-społeczny. Ur. 2 XII w Bihać w Bośni, był synem Jana, urzędnika państwowego, i Zofii Bronisławy z Wagnerów. Od r. 1897 uczęszczał do Gimnazjum Św. Anny w Krakowie, gdzie maturę zdał w maju 1905. Dn. 2 IX 1905 wstąpił do zakonu jezuitów i nowicjat odbył w Starej Wsi koło Brzozowa (1905–7). Studia filozoficzne ukończył na wydziale zakonnym w Nowym Sączu (1907–9), a następnie uczył w Gimnazjum Jezuitów w Chyrowie języka łacińskiego, polskiego i niemieckiego oraz historii naturalnej (1909–12). Teologię studiował na wydziale zakonnym w Krakowie i Dziedzicach (1912–16); święcenia kapłańskie przyjął w Krakowie 11 IV 1915. W r. akad. 1916/17 studiował na Wydziale Filozoficznym UJ, a następnie duchowość jezuicką, tzw. trzecią probację, w Starej Wsi (1917–18).

Od r. 1918 P. należał w Krakowie do grupy pisarzy jezuickich i współpracowników „Przeglądu Powszechnego”. W piśmie redagował dział etyki indywidualnej, pedagogiczny i medyczny. Był ponadto cenzorem książek religijnych, prefektem szkoły powszechnej i gimnazjum żeńskiego, prowadził opiekę duszpasterską w Szpitalu Św. Ludwika (1918–39). Czynnie współpracował też na terenie Krakowa w zakresie opieki społecznej nad rodziną, wygłaszał rekolekcje w szkołach średnich i seminariach nauczycielskich oraz brał udział w konferencjach i spotkaniach na tematy społeczno-etyczne. W l. 1911–39 opublikował 13 książek i broszur, ok. 200 artykułów w czasopismach: „Przegląd Powszechny”, „Ateneum Kapłańskie”, „Sodalis Marianus”, „Wiara i Życie”, „Miesięcznik Katechetyczny i Wychowawczy”, i ok. 200 recenzji z zakresu spraw etyczno-społecznych, małżeństwa, rodziny, szkoły i państwa. Ukazały się m. in. Podręcznik pedagogiczny. Wskazówki dla rodziców i wychowawców (Kr. 1921, 1930), Rozwód a zdrowie narodu. Studium moralno-społeczne (Kr. 1926), O życie nienarodzonych (Kr. 1933), U progu. Książka dla młodych (Kr. 1938, 1948), Na przełomie życia. Rozważania dla dorastających panienek (Kr. 1948). W publikacjach swoich P. stał na stanowisku nauki katolickiej w sprawach małżeństwa (nierozerwalności, równouprawnienia małżonków, zabezpieczenia prawnego ze strony państwa), rodziny (niedopuszczalności przerywania ciąży, zapobieżenia wielkiej śmiertelności dzieci, opieki nad sierotami, opieki państwa nad rodzinami robotniczymi), szkoły (bronił szkolnictwa wyznaniowego, krytykował brak szkół, ukazywał ciężkie położenie nauczycieli, popierał szkolnictwo mniejszości narodowych, organizacje nauczycieli i młodzieży, podkreślał wagę sportu), państwa (konieczność zgodności prawa państwowego z prawem naturalnym, konieczność opieki nad rodziną, szkołą i kombatantami, obowiązek zapewnienia pracy i docenianie roli związków zawodowych). W przedstawianiu tych zagadnień posługiwał się metodą socjologicznych badań i porównań. Niektóre wypowiedzi P-ego, m. in. dotyczące Polskiego Związku Nauczycieli Szkół Powszechnych, wywoływały długie i zażarte dyskusje (1925–7), m. in. na łamach prasy i na konferencjach nauczycielskich. Natomiast jeden z jego artykułów, napisany już po powstaniu w r. 1930 Związku Nauczycielstwa Polskiego (ZNP), pt. Ferment w Związku Nauczycielstwa Polskiego („Przegl. Powsz.” T. 195: 1932), mógł być rozumiany jako zaproszenie przywódców ZNP do współpracy z duchowieństwem pod warunkiem uwzględnienia postulatów religijno-moralnych.

Aresztowany wraz z 24 jezuitami kolegium krakowskiego 10 XI 1939, P. przebywał do 3 II 1940 w więzieniu na Montelupich, następnie w obozie pracy w Wiśniczu (do 20 VI 1940), w obozie koncentracyjnym w Oświęcimiu (do 10 XII 1940, nr 930) i w Dachau (nr 22188). Wątły i słabowity, przetrwał wszystkie trudy obozowe, aż dopiero, pracując przy cerowaniu, ukłuciem igłą spowodował zakażenie i zmarł w szpitalu obozowym w Dachau 13 I 1945.

 

Łoza, Czy wiesz, kto to jest?, s. 581; – Czuma I., Problemy społeczno-gospodarcze, „Przegl. Powsz.” R. 50: 1933 t. 200 s. 391–2; Jacewicz W., Woś J., Martyrologium polskiego duchowieństwa rzymskokatolickiego pod okupacją hitlerowską w latach 1939–1945, W. 1977–81 z. 1 s. 238, 313, z. 3, 5; Pachucki J., O tych, co tragicznie odeszli, „Kalendarz Serca Jezusowego na r. 1947”, Kr. 1947 s. 85; Rutowska M., Serwański E., Straty wśród pisarzy polskich (literatów, publicystów, dziennikarzy i redaktorów) w czasie II wojny światowej i okupacji hitlerowskiej 1939–1945, W. 1980; Smoleński S., Teologia moralna XX wieku, w: Dzieje teologii katol. III cz. 1 s. 265, 271, 287; Szczechura T., Związek Nauczycielstwa Polskiego, W. 1957; Szołdrski W., Martyrologium duchowieństwa polskiego pod okupacją niemiecką w latach 1939–1945, „Sacrum Poloniae Millenium” T. 11: 1965; Wydawnictwo Apostolstwa Modlitwy, 1872–1972, Kr. 1972 s. 76, 170, 185, 211, 448 (bibliogr. podmiotowa, indeks, fot.); – Kozłowiecki A., Ucisk i strapienie, Kr. 1967 (fot.); – „Nasze Wiad.” T. 6: 1921 – T. 11: 1938 (m. in. wykazy prac duszpasterskich P-ego); Arch. Prow. Mpol. T. J. w Kr.: Katalogi prowincji galicyjskiej (1900–1918), polskiej (1919–1926), małopolskiej (1927–1946), rkp. 1177, 1765, 1927, 2022, 2436 (dokumenty, kwestionariusze osobowe), rkp. 1147 V, 1375 III, 1424, 1427, 1508 I, II, 1916 (korespondencja), rkp. 2268 (rec. książek P-ego), rkp. 1913, 1916, 3171 (obozy), tamże liczne fot.: Arch. UJ: WF II 367, 368.

Ludwik Grzebień

 

 
 
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 
 
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 
 

Spirydion Jan Albański

1907-10-04 - 1992-03-28
piłkarz
 

Konrad Nałęcki

1919-10-29 - 1991-05-28
reżyser filmowy
 
więcej  

Postaci z tego okresu

 

w ipsb

 

Jan Skotnicki

1876-08-29 - 1968-01-14
działacz polityczny
 

Franciszek Rogowski

1887-01-22 - 1934-06-28
rolnik
 

Kazimierz Bruno Puffke

1854-01-17 - 1921-05-15
publicysta
 

Maurycy Poznański

1868-02-20 - 1937-05-03
przemysłowiec
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.