Strzesz (zm. po 1230), podkomorzy księżnej opolskiej Wioli.
Krąg rodzinny S-a przedstawia się dość niejasno. Na pewno jego bratem był Siemian; w r. 1230 jako bracia wystąpili obydwaj obok siebie w testacji dokumentu ks. Wioli. Siemian był w r. 1228 wojskim opolskim, dziesięć lat później marszałkiem dworu, wreszcie kaszt. raciborskim. W testamencie z r. 1233 Jan Sybocic z Prężyny czynił swych stryjecznych braci Siemiana i Ottona spadkobiercami dwóch świeżo założonych wsi. Brak w dokumencie S-a mógłby przemawiać za jego wcześniejszym zgonem; może jednak Jan wybierał do spadku tylko niektórych bliskich krewnych. Nie wiadomo też, czy Siemian (a więc i S.) oraz Otto byli rodzonymi, czy stryjecznymi braćmi. Z kolei Otto (ten sam czy inny) wystąpił w r. 1239 z bratem Przybysławem. Liczba rodzonych braci S-a waha się więc od jednego do trzech i odpowiednio różna byłaby liczba jego braci stryjecznych. Imię brata (imiona braci?) wyklucza w każdym razie tożsamość S-a ze znanym z dokumentu woj. krakowskiego Marka (1220) Strzeszem Budziwojowicem, który miał tylko brata Wyszonia.
S. należał do grona kilkunastu rycerzy, który dziesięcinę swobodną ze swych majątków darowali klasztorowi norbertanek w Rybniku. Darowiznę tę zatwierdził bp wrocławski w r. 1233. Poza tym S. występował w źródłach wyłącznie jako świadek dokumentów książęcych: Kazimierza opolskiego, a na koniec księżnej-wdowy Wioli. W r. 1224 został wymieniony z zagadkowym tytułem pretor, który nie mógł oznaczać sędziego, bowiem w testacji znajdował się sędzia Zdzisław, który urząd ten pełnił również w l.n. Z kolei w r. 1226 wystąpił S. jako podkomorzy, a w r. 1228 jako podkomorzy księżnej. W rzeczywistości przez cały ten czas musiał zajmować drugi z urzędów, ponieważ podkomorzym księcia (opolskim) był w l. 1222–8 nieprzerwanie Gosław. Dokument ks. Kazimierza z r. 1228 wymieniał S-a wśród komesów, nie określając w ogóle ich godności. Także w dokumencie księżnej Wioli z r. 1230 wyszczególniono wyższych dostojników (kanclerza, wojewodę, kasztelanów, sędziego, wyjątkowo wojskiego), innych, w tym S-a, wymieniając tylko z imienia, choć wcześniej piastowali urzędy. Brak więc danych, czy S. był do końca podkomorzym księżnej, czy przeszedł na inne stanowisko. Po r. 1230 nie pojawił się już więcej w źródłach.
Cetwiński M., Rycerstwo śląskie do końca XIII w. Biogramy i rodowody, Wr. 1982 s. 36–7, 47, 49–52, 55; – Pierzchalanka-Jeskowa S., Dzieje klasztoru w Czarnowąsie na Śląsku w wiekach średnich, „Roczn. Hist.” R. 4: 1928 s. 41–2 (błędnie utożsamia S-a ze Strzeszem Budziwojowicem); – Kod. Śląska, III; Schles. Reg., nr 279; Schles. Urk.-buch, I–II.
Janusz Bieniak