Polacy sukcesami mogą się cieszyć przede wszystkim w kinie. W kwietniu wchodzi na ekrany komedia „Zezowate szczęście” Andrzeja Munka, według scenariusza Jerzego Stefana Stawińskiego. Film, którego akcja dzieje się w burzliwych czasach od sanacji po stalinizm, wzbudza żywe reakcje krytyków. Jedni atakują dzieło za ośmieszanie historii Polski, drudzy wychwalają go za uniwersalną przypowieść o życiu w ciężkich czasach. W głównej roli Jana Piszczyka gra Bogumił Kobiela, a partnerują mu m.in.: Barbara Kwiatkowska, Wojciech Siemion, Edward Dziewoński i Kazimierz Opaliński. Najważniejszym filmem roku jest kolorowa superprodukcja Aleksandra Forda „Krzyżacy”. Premiera filmu opartego na powieści Henryka Sienkiewicza odbywa się w 550. rocznicę bitwy pod Grunwaldem, w obecności przedstawicieli najwyższych władz oraz gości zagranicznych. Jest to pierwszy w dziejach polskiej kinematografii pełnometrażowy film panoramiczny kręcony na specjalnie zakupionej w tym celu taśmie Eastman Kodak w systemie Technicolor. Główne role grają Grażyna Staniszewska, Urszula Modrzyńska, Mieczysław Kalenik i Aleksander Fogiel. „Krzyżacy” cieszą się od początku ogromną popularnością w kraju i zagranicą. W samym Związku Sowieckim obejrzy go blisko 30 milionów widzów. „Krzyżacy” są do dziś najbardziej dochodowym filmem polskiej kinematografii. W końcu roku wchodzi na ekrany film Andrzeja Wajdy „Niewinni czarodzieje”, według scenariusza Jerzego Andrzejewskiego i Jerzego Skolimowskiego. Główną rolę lekarza Bazylego gra w nim Tadeusz Łomnicki.

Władze PRL, pod wodzą Wiesława Gomułki i Józefa Cyrankiewicza, przywiązują do sztuki i historii dużą rolę. W sierpniu na Wawel powraca zrekonstruowany przez władze Drezna pomnik Tadeusza Kościuszki. Zaostrza się równocześnie walka o rząd dusz z Kościołem. W kwietniu w Nowej Hucie, która miałaby być socjalistycznym miastem bez Boga, wybuchają starcia uliczne o krzyż postawiony spontanicznie przez mieszkanców na Osiedlu Teatralnym. W maju dochodzi do rozruchów w obronie domu katolickiego w Zielonej Górze.

Generalnie w skali całego świata jest to kolejny rok ostrych napięć między komunistycznym wschodem a kapitalistycznym zachodem. W maju Sowieci zestrzeliwują amerykański samolot wywiadowczy Lockheed U-2, który przelatywał nad ich terytorium w celu fotografowania tajnych obiektów. Incydent staje się przyczyną gwałtownego wzrostu napięcia w stosunkach między supermocarstwami. Pilot samolotu Gary Powers oskarżony o szpiegostwo, zostaje skazany na trzy lata więzienia i siedem lat ciężkich robót. Do symbolu urasta październikowe wystąpienie sowieckiego przywódcy Nikity Chruszczowa na posiedzeniu plenarnym ONZ. Podczas debaty o rozbrojeniu i kolonializmie przedstawiciel Filipin wspomina coś o Europie Środkowo-Wschodniej jakoby „połkniętej przez Związek Sowiecki” co wyprowadza Chruszczowa z równowagi. Najpierw krzyczy on gniewnie, a potem zdejmuje but i wali nim w blat, po czym podbiega do mównicy i domaga się, aby zabrano z niej tego „imperialistycznego sługusa”.  Przewodniczący obradom, próbując przywrócić na sali porządek, tak mocno wali drewnianym młotkiem w pulpit, że aż go łamie. Ten incydent odbija się echem na całym świecie i jest jednym z najgłośniejszych skandali dyplomatycznych w historii.

W tym czasie świat przechodzi bardzo głębokie przemiany. Szybko postępuje rozpad imperiów kolonialnych i powstają nowe państwa. Ludność naszego globu przekracza już 3 miliardy, z czego ponad połowa mieszka w Azji. Najludniejszym państwem świata są Chiny, w których mieszka ponad 650 mln, czyli więcej niż w całej Europie. Azja ma prawie 3 razy więcej mieszkańców niż Europa, ale stary kontynent ma wciąż ponad dwa razy więcej mieszkańców niż Afryka. W Wielkiej Brytanii mieszka w tym czasie 52 mln osób, a w Polsce niespełna 30 mln.

Granice państw, wybijających się w tym czasie niepodległość, często łączą w ramach jednego obszaru wrogie sobie grupy etniczne i tworzą nowe linie podziałów. Porządek kolonialny ustępuje miejsca domowym konfliktom powstającym w ramach nowoutworzonych państw. Tylko w 1960 roku niepodległość uzyskują: Kamerun, Senegal, Togo, Madagaskar, Kongo Belgijskie, Somalia, Dahomej, Górna Wolta, Niger, Wybrzeże Kości Słoniowej, Czad, Republika Środkowoafrykańska, Kongo, Gabon, Mali, Nigeria, Cypr, Mauretania. Rok 1960 nazywany jest „Rokiem Afryki”, ponieważ powstało wtedy 17 nowych afrykańskich państw, z czego 14 uzyskało niepodległość od Francji, 2 od Wielkiej Brytanii i 1 od Belgii. We wrześniu zostały one członkami ONZ. W tym samym miesiącu państwa eksportujące ropę naftową założyły organizację OPEC, która w przyszłości stanie się kluczowym graczem na globalnym rynku energetycznym.

W tym czasie zachodzą też głębokie zmiany w wielu innych regionach i w skali całego globu. Na początku roku Austria, Dania, Norwegia, Szwajcaria, Szwecja i Wielka Brytania podpisują Konwencję sztokholmską powołującą Europejskie Stowarzyszenie Wolnego Handlu (EFTA). W końcu roku powstaje Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD), którą tworzy początkowo 17 państw Europy Zachodniej oraz Stany Zjednoczone, Kanada i Turcja. Działalność OECD ma wzmacniać ekonomicznie sojuszników USA oraz konsolidować wspólnotę atlantycką.

 

Na zdjęciu: realizacja filmu „Krzyżacy” w 1960 roku. Widoczni są reżyser Aleksander Ford (za kamerą), operator Mieczysław Jahoda i aktorzy Grażyna Staniszewska i Mieczysław Kalenik. Fotografia Tadeusza Kubiaka ze zbiorów Filmoteki Narodowej – Instytutu Audiowizualnego.)