INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Mikołaj z Bogorii h. Bogoria      Mikołaj z BOGORII, Kasztelan Zawichojski - portret asortacyjny w - Bartosz PAPROCKI, Gniazdo cnoty ...., Kraków 1578, s. 306 - w zbiorach Biblioteki Narodowej w Warszawie - sygn.: SD XVI.F.414 - źródło kopii cyfrowej: POLONA.pl

Mikołaj z Bogorii h. Bogoria  

 
 
Biogram został opublikowany w 1976 r. w XXI tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Mikołaj z Bogorii h. Bogoria (zm. 1388), kasztelan wiślicki i marszałek Królestwa. Był wnukiem Mikołaja, wojewody krakowskiego (zob.), synem Piotra z Bogorii i Witosławy (Wichny) z Gnieszowic. Miał brata Paszka, piszącego się z Bogorii i Wiśniowej, który nie piastował żadnych urzędów, oraz 3 siostry: Annę, żonę Idziego Wataja z Błogocic, Beatę, żonę Klemensa z Mokrska, kasztelana radomskiego, Praksedę, żonę Paszka z Baruthwierdzy ze Śląska. Po raz pierwszy źródła wymieniają M-a w r. 1366 – świadkował wtedy na dyplomie stryja Mikołaja z Kożuchowa, proboszcza gnieźnieńskiego; kupił, wraz ze stryjem Prokopem i bratem, część Widuchowej od Elżbiety, żony Stefana z Tęgoborzy. M. już w pierwszych latach działalności publicznej związał się ściśle ze stronnictwem andegaweńskim, w przeciwieństwie do niechętnego panowaniu węgierskiemu wielkiego seniora rodu, dziada stryjecznego, arcbpa Jarosława ze Skotnik. Popieranie polityki dynastycznej Andegawenów niewątpliwie ułatwiało M-owi karierę urzędniczą. W połowie 1374 r. został kasztelanem zawichojskim. Występował też często w otoczeniu królowej Elżbiety, ciesząc się jej zaufaniem. W r. 1377 uczestniczył w wyprawie ruskiej Ludwika Węgierskiego przeciwko Litwinom, w n. r., w czasie rządów namiestniczych w Polsce Władysława Opolczyka, przebywał w otoczeniu tego księcia we Lwowie jako jeden z wybitniejszych jego doradców. Po śmierci króla Ludwika doszło w Wielkopolsce do poważnych zamieszek (tzw. wojna Grzymalitów z Nałęczami) w związku ze sprawą obsadzenia tronu polskiego. Po uchwałach zjazdu sieradzkiego w r. 1383 królowa Elżbieta wysłała do tej dzielnicy w roli pacyfikatorów czterech dostojników małopolskich, a wśród nich M-a, który ostatecznie, wraz z Krzesławem Szczekockim, doprowadził w Starczynowie tylko do rozejmu.

M. zabiegał usilnie o powołanie Jagiełły na tron polski i unię Polski z Litwą. W r. 1384 współuczestniczył w zjeździe reprezentantów Wielkopolski i Małopolski, zwołanym do Radomska, na którym ustalono taktykę w stosunku do dworu węgierskiego w przetargach o koronę polską. Z początkiem 1385 r. M. posłował w tej sprawie na Węgry do królowej Elżbiety. Powołany też został w skład czteroosobowego poselstwa, które udało się na Litwę pertraktować z Jagiełłą. Brał udział w zjeździe krewskim, na którym Jagiełło, m.in. na jego ręce, potwierdził obietnice dane poprzednio panom polskim w przypadku jego wyboru na króla. Ta akcja dyplomatyczna została sfinalizowana n. r. w Wołkowysku, gdzie posłowie polscy, a wśród nich M., wręczyli Jagielle akt preelekcji. Wkrótce po koronacji Jagiełły uzyskał M. w połowie 1386 r. kasztelanię wiślicką, którą dzierżył do r. 1388. Zasługi M-a nagrodzone zostały nadaniem mu urzędu marszałka dworu, a następnie w r. 1387 marszałka Królestwa. Linia polityki M-a zbiegała się coraz wyraźniej z zamierzeniami króla, który był przeciwnikiem inkorporacji Litwy wbrew dążeniom poważnego odłamu panów małopolskich. M-a zalicza się do grupy panów małopolskich, którzy «wyszli ze szkoły politycznej ostatniego Piasta i rozwijali jego program ekspansji wschodniej». Ostatnią źródłowo poświadczoną akcją polityczną M-a był udział w odzyskaniu w r. 1387 Rusi Halickiej. Ponadto w r. 1388 ręczył królowi za Hińczkę z Roszkowic w sprawie wsi królewskiej Przemyków. M. należał obok Jarosława ze Skotnik do najwybitniejszych przedstawicieli rodu Bogoriów w drugiej połowie XIV w. Wiele zawdzięczał M-owi będący pod patronatem jego rodu klasztor koprzywnicki. M. angażował się często w sprawy tego klasztoru i nieraz wybawiał opatów z różnych opresji.

Wspólnie z bratem Paszkiem M. posiadał znaczny majątek ziemski, głównie w dawnym powiecie bieckim (m. in. w Łubnie miał swój dwór). Dziedziczyli też oni Rybitwy pod Krakowem, które w r. 1380 sprzedali cystersom mogilskim. M. zmarł przed 1 X 1388 (wtedy kasztelanem wiślickim był już Jan z Goźlic i Ossolina; data 12 X 1388 występowania M-a, podawana w literaturze, jest mylna, ponieważ dotyczy wydarzeń, które miały miejsce w październiku poprzedniego roku); prawdopodobnie nie pozostawił potomstwa, ponieważ sam jego brat Paszko sprzedał w listopadzie 1388 t. r. klasztorowi koprzywnickiemu kilka wsi w pow. bieckim.

 

Boniecki; – Dworzaczek W., Leliwici Tarnowscy, W. 1971 s. 92, 101, 107; Wdowiszewski Z., Ród Bogoriów w wiekach średnich, „Roczn. Tow. Herald.” T. 9: 1928/9 (tu dawniejsza literatura); – Akta grodz. i ziem., III nr 25, 26, 43; Akta Unii, nr 1, 2; Cod. epist. saec. XV, nr 15; Dokumenty sądu ziemskiego krakowskiego…, Wr.–W.–Kr.–Gd. 1971 nr 25; Kod. mogilski; Kod. Mpol., III, IV; Materiały archiwalne wyjęte głównie z Metryki Litewskiej od 1348–1607, Lw. 1890; Mon. Pol. Hist., II 733; Zbiór dokumentów mpol., I nr 156, 163, 168, 182, 189, IV nr 1048, 1055, VI nr 1518, 1524, 1528, 1529, 1533, 1534, 1539, 1540, 1541, 1542.

Franciszek Sikora

 

 
 

Chmura tagów

 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.