INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Anna Ludwika Radziwiłłowa (z domu Mycielska)     

Anna Ludwika Radziwiłłowa (z domu Mycielska)  

 
 
1729-10-22 - 1771-03-19
Biogram został opublikowany w 1987 r. w XXX tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Radziwiłłowa z Mycielskich Anna Ludwika Karolina Kunegunda (1729–1771), hetmanowa w. lit., wojewodzina wileńska. Ur. 22 X, była córką Macieja Mycielskiego, kaszt. poznańskiego (zob.), i Weroniki z Konarzewskich.

Dn. 16 II 1744 R. wyszła za mąż za Leona Michała Radziwiłła (ur. 1722), strażnika polnego lit., generała-majora wojsk lit., człowieka chorowitego, który zmarł podczas pobytu w Nieświeżu dn. 7 III 1751. R. z czworgiem dzieci znalazła się pod opieką krewnych męża, Michała Kazimierza Radziwiłła «Rybeńko», hetmana w. lit., i jego brata Hieronima Floriana oraz swej ciotki, a żony «Rybeńki» – Franciszki Urszuli z Wiśniowieckich (zob.). R-ej pozostały po mężu obciążone długami dobra szydłowieckie; z pretensjami do Szydłowca wystąpił w r. 1751 woj. brzesko-kujawski Antoni Dąmbski, który w sierpniu t. r. otrzymał w Trybunale dekret nakazujący R-ej ustąpienie z tych majętności i groził jej zajazdem. Ustąpił, gdy R. spłaciła mu 100 tys. złp., co stanowiło część długu. Proces o Szydłowiec ciągnął się jeszcze w r. 1752, R. utrzymała jednak te dobra w swym posiadaniu.

Dn. 12 I 1754, w kilka miesięcy po owdowieniu Michała Kazimierza Radziwiłła, R. została jego żoną. Ślub odbył się w kościele Dominikanek we Lwowie. Na mocy intercyzy ślubnej, podpisanej 4 XII 1753 otrzymała od męża sumę 200 tys. złp. na majętnościach dziedzicznych, z czego 100 tys. złp. na Szumsku i Załużu w pow. krzemienieckim (woj. wołyńskie), oraz 100 tys. złp. na dobrach Ręczaje, Strachówka i Secymin w woj. mazowieckim. Ponadto uzyskała dożywocie na Kopysi, Romanowie i Baraniu w pow. orszańskim (woj. witebskie) oraz na kluczu Korelicze (woj. nowogródzkie). Dn. 6 XI 1754 M. K. Radziwiłł uzyskał od króla dla żony ius communicativum na bogate star. nowotarskie (w woj. krakowskim), a 28 XII 1758 – na star. człuchowskie ze wsią Polenicą (w woj. pomorskim). R. zajmowała się zarządem swych posiadłości. W r. 1760 powołała komisarzy i rewizora do dóbr szydłowieckich, zalecając im, by sporządzili nowy inwentarz dóbr. W r. 1761 wydała uniwersał dotyczący majętności Turzec, Połoneczka, Kroszyn i innych dóbr w W. Ks. Lit. Dn. 1 II 1762 mąż przyznał jej prawo dożywocia na Zabłudowie (w pow. grodzieńskim).

R. przebywając w Nieświeżu, uczestniczyła w przedstawieniach istniejącego tam teatru. Wraz z dziećmi książęcymi występowała nieraz jako aktorka w wystawianych sztukach. M. in. 19 III 1756 wystąpiła w dramacie autorstwa brata, Stanisława Mycielskiego (zob.), pt. „Józef Patriarcha”, osnutym na motywach biblijnych. R. pisywała wiersze w języku polskim, które Marcin Matuszewicz określał jako «dość dobre», komponowała też pieśni i melodie do nich, śpiewane przez jej fraucymer. Twórczość jej jednak nie wyszła poza amatorstwo. Dn. 14 IX 1757 R. została mianowana damą Orderu Krzyża Gwiaździstego. Wg Ludwika Finkla w związku z tym został dokonany przekład: „Order dam Krzyża Gwiaździstego, to jest historia postanowienia tego orderu dla używania Anny z Mycielskich Radziwiłłowej przetłumaczony” (Nieśwież 1760).

Wg relacji Kornelego Boevena, sekretarza M. K. Radziwiłła, z 13 VI 1762, syn hetmana z pierwszego małżeństwa miecznik lit. Karol Stanisław czuł się pokrzywdzony w ostatnich latach życia ojca faworyzowaniem przez niego młodej żony. Jednak po śmierci «Rybeńki» stosunki między Karolem Stanisławem «Panie Kochanku» a jego macochą ułożyły się dobrze. Dn. 2 VIII 1762 pasierb potwierdził wszystkie majątkowe i finansowe zapisy ojca, dokonane na korzyść R-ej. Ustalono przy tym, że opieka i wychowanie dzieci z małżeństwa Anny z M. K. Radziwiłłem wg praw ordynackich przysługuje ich najstarszemu bratu Karolowi Stanisławowi. Gdy w wyniku wydarzeń 1764 r. K. S. Radziwiłł uszedł na emigrację, R. również opuściła kraj. Osiadła w Dreźnie, gdzie wtedy powstała polska kolonia. Utrzymywała też dwory w Gdańsku, Pradze i dłuższy czas przebywała w Wiedniu. Popierała wówczas starania K. S. Radziwiłła o pomoc na dworach europejskich i nieraz w jego sprawach podróżowała do kraju. Dn. 17 V 1770 w Pradze została zawarta konwencja między R-ą a K. S. Radziwiłłem. Uznał on sumę 400 tys. złp., wydatkowaną na utrzymanie jego rodzeństwa, za dłużną i zapisał ją hetmanowej w. lit. na dobrach Kopyl w pow. orszańskim. Oddał jej również pałac w dobrach zabłudowskich (pow. grodzieński) oraz zapisał sumę 273 450 złp. z tytułu kosztów, jakie ponosiła od 1765 r. w kraju i za granicą, czyniąc starania «o zjednanie przyjaciół ku obronie sławy mojej, substancji i honoru domu».

Dn. 16 VII 1770 R. sporządziła w Dreźnie testament, w którym wyraziła życzenie, aby zwłoki jej zostały pochowane w grobie rodzinnym w Nieświeżu i zapisała jezuitom kolegium nieświeskiego sumę 50 tys. złp. Dobra własne, jak Połonka i Husaki w woj. nowogródzkim, zostawiła sukcesorom z obu małżeństw. Między synów z pierwszego małżeństwa oraz dzieci z drugiego związku podzieliła wszystkie swoje ruchomości. Egzekutorem testamentu i opiekunem młodszego rodzeństwa mianowała K. S. Radziwiłła. R. zmarła w Dreźnie 19 III 1771. Ciało jej z polecenia K. S. Radziwiłła zostało przewiezione do kraju i złożone w kościele Filipinów w Gostyniu. Podział pozostawionego przez nią majątku ruchomego między spadkobierców trwał do r. 1774. K. S. Radziwiłł sprowadził ciało R-ej z Gostynia do Nieświeża, gdzie urządził w czerwcu 1787 wspaniały pogrzeb, chowając zwłoki R-ej i swego brata Hieronima w grobie rodzinnym w kościele parafialnym (pojezuickim).

Z małżeństwa z Leonem Radziwiłłem R. miała córkę Teofilę, żonę 1. v. Stanisława Brzostowskiego, woj. inflanckiego (zob.), 2 v. gen. rosyjskiego M. Fersena, oraz synów: Macieja, kaszt. wileńskiego (zob.), Mikołaja (zm. 1795) star. radoszkowskiego i dziedzica Szydłowca, w czasach Sejmu Wielkiego członka Komisji Wojskowej, oraz zmarłego w dzieciństwie Michała. Potomstwo z drugiego małżeństwa wymienione jest w życiorysie Michała Kazimierza Radziwiłła.

 

Estreicher; Finkel, I 9276; Kotłubaj E., Galeria Nieświeżska portretów Radziwiłłowskich..., Wil. 1857; Borkowski J. Dunin, Genealogie żyjących utytułowanych rodzin polskich, Lw. 1895; tenże, Panie polskie przy dworze rakuskim, Lw. 1891; Święcki T., Historyczne pamiątki znamienitych osób i rodzin dawnej Polski, W. 1858 II 393; Dworzaczek, tabl. 164; Niesiecki; Uruski; Żychliński, IV tabl. 2, XI; – Bartoszewicz K., Radziwiłłowie, W.-Kr. 1928 s. 201; Borucki M., Po radziwiłłowsku, W. 1980 s. 101, 162; Konopczyński W., Konfederacja barska, W. 1936 II; tenże, Polska w dobie wojny siedmioletniej, Kr.-W. 1911 II; Mycielski J., Matka księcia „Panie Kochanku”, „Przegl. Pol.” R. 16: 1882 t. 63 z. 9 s. 355–98; Sajkowski A., Od Sierotki do Rybeńki, W kręgu radziwiłłowskiego mecenatu, P. 1965; tenże, Z dziejów teatru nieświeskiego (1746–1762), „Pam. Teatr.” 1961 z. 3/39; Zielińska T., Magnateria polska epoki saskiej, Wr.-W. 1977; – Matuszewicz M., Diariusz życia mego, W. 1986; – „Suplement do Gazety Warszawskiej” 1787 nr 45 i 53; – AGAD: Arch. Radziwiłłów, Dz. IV teki 42–43, koperty 612–621 (560 listów R-ej z l. 1749–70), Dz. VI (diariusz M. K. Radziwiłła), 11–80, Dz. XI (akta familijne i majątkowe), Arch. Roskie, XVIII/21 (6 listów R-ej z l. 1759–70 do J. K. Branickiego); B. Czart.: rkp. 478, 684; B. Jag.: rkp. 119 (wiersze R-ej pisane po śmierci męża Leona Michała); B. Narod.: rkp. 3258, 3260 (wiersz R-ej do J. Hylzena, bpa smoleńskiego), 3263; B. Ossol.: rkp. 13566.

Hanna Dymnicka-Wołoszyńska

 
 

Chmura tagów

 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.