INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu

Antoni Piasecki (Pierzchała Piasecki) h. Pierzchała  

 
 
ok. 1730 - brak danych
Biogram został opublikowany w 1980 r. w XXV tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Piasecki (Pierzchała Piasecki) Antoni h. Pierzchała (ur. ok. 1730), konsyliarz krakowski w konfederacji barskiej. Był synem Stanisława (zm. ok. 1752), podczaszego czernihowskiego, i Marianny z Gurzyńskich. Pisał się «z Piaseczna». Z dwoma braćmi (Michałem i Pawłem) dziedziczył niewielki majątek Kąpiołki w pow. księskim woj. krakowskiego. O wykształceniu i latach młodzieńczych P-ego nic nie wiadomo. W początkach 1768 r. pełnił funkcję pisarza w krakowskiej komorze celnej, a więc służbowo podlegał Teodorowi Wesslowi, podskarbiemu w. kor. P. używał często tytułu stolnika mielnickiego, choć odnośne źródła (spisy urzędników grodzkich i ziemskich) tego nie potwierdzają. Wiosną 1768 prowadził, wespół ze Stanisławem Goczałkowskim, przygotowania do konfederacji na terenie województwa krakowskiego i wśród mieszczan krakowskich, otrzymując instrukcje od Wessla, który ze swej rezydencji w pobliskiej Pilicy kierował całym ruchem na terenie Małopolski. P. pozyskał pełne zaufanie Wessla i stał się wkrótce jednym z głównych jego współpracowników. Dn. 21 VI 1768 podpisał akt konfederacji krakowskiej. W początkach lutego 1769 uczestniczył w zjeździe zwolenników Wessla w Cieszynie. Stąd wysłany był z Antonim Morzkowskim, marszałkiem wieluńskim, w misji politycznej do szefów barskich (Michała Krasińskiego i Joachima Potockiego), przebywających w Turcji, ale dotarł tylko do Bardiowa. W północnych Węgrzech, najpierw w Stropkach, a następnie w Bardiowie, prowadził w marcu i kwietniu z Ignacym Potockim, starostą kaniowskim, agitację przeciwko Marcinowi Lubomirskiemu, marszałkowi krakowskiemu, i przygotowywał, zgodnie z instrukcjami Wessla, elekcję nowych marszałków małopolskich. Dn. 17 IV na granicy węgierskiej w Muszynce został konsyliarzem w trzeciej z kolei konfederacji krakowskiej pod marszałkostwem Joachima Schwarzenberg-Czernego.

Równocześnie P. był współorganizatorem tzw. «Ogniwa», tj. związku siedmiu marszałków koronnych (zwanych «gabułtowskimi»). W «Ogniwie» odegrał P. niepoślednią rolę. Zajmował się tu różnymi sprawami: organizacyjnymi, finansowymi, zaopatrzeniowymi, redagowaniem uniwersałów i manifestów, werbowaniem nowych członków do «Ogniwa» (z czasem ilość marszałków wzrosła do dwunastu). Utrzymywał stałą łączność korespondencyjną i osobistą z Wesslem, przebywającym w Cieszynie, przekazywał na plenum «Ogniwa» jego polecenia, pozostawał z jego ramienia w kontaktach z różnymi osobistościami. Dn. 20 IV oddał swój głos na Michała Krasińskiego, jako marszałka generalnego, i na Joachima Potockiego, jako regimentarza. Solidaryzował się ze zjednoczonymi marszałkami w ich wystąpieniach przeciwko Marcinowi Jerzemu Lubomirskiemu, podpisując petycje do W. Kaunitza o aresztowanie go na terenach habsburskich (21 i 25 IV). Z marszałkiem Czernym w wydawanych uniwersałach domagał się od duchowieństwa katolickiego subsidium charitativum (21 IV), od obywateli (21, 27 IV) pieniędzy i rekruta, od Żydów pogłównego. Z ramienia marszałków gabułtowskich przebywał w drugiej połowie maja w Cieszynie u Wessla. Następnie brał dwukrotnie (w końcu maja i w czerwcu) udział, najpierw w Skoczowie, a później w Stropkach, w pertraktacjach z Pawłem Michałem Mostowskim, woj. mazowieckim, i Janem Antonim Mączyńskim, kaszt. sieradzkim, szukającymi zbliżenia z «Ogniwem». Pertraktacje te zakończyły się niepowodzeniem. Już w pocz. maja P. wystąpił przeciwko Józefowi Bierzyńskiemu, regimentarzowi wojsk zjednoczonych marszałków, którego uważał «za człeka samowolnego, niebezpiecznego, zwłaszcza dla powagi regimentarskiej J. Potockiego». Z jego też głównie inspiracji zjednoczeni marszałkowie 5 VII potępili Bierzyńskiego, gdy ten ogłosił się marszałkiem związkowym wszystkich wojsk skonfederowanych w Koronie.

P. żywo interesował się sprawami wojskowymi. W lipcu wypowiadał się o wartości umocnionych punktów oporu; radził obsadzić Jasną Górę, na czele postawić fachowego komendanta, zaopatrzyć magazyny w broń, amunicję i prowiant, tam lokować rekrutów i tam ich ćwiczyć. Docenił znaczenie wojsk pieszych. Uniwersałem z 6 VII (powołując się na dawniej już wydane) zarządził ze swym marszałkiem pobór pieszych rekrutów z dóbr duchownych i królewskich. W sierpniu uczestniczył w zakupie od Franciszka Sułkowskiego dla konfederacji krakowskiej dwóch oddziałów wojska: pieszego (96 ludzi) i drugiego konnego (106) z pełnym oporządzeniem za 3 550 czerwonych zł. W drugiej połowie lipca pośredniczył w nawiązaniu kontaktu marszałków zjednoczonych z konfederacjami wielkopolską i pomorską. P. przebywał w Gabułtowie lub pobliskim obozie pod Muszynką do jesieni 1769.

W związku z przygotowaniami do zawiązania Generalności P. 18 IX przybył do Krakowa. Dn. 30 X podpisał w Białej akt zawiązania konfederacji generalnej i po podporządkowaniu się marszałków gabułtowskich jej władzy P. został jako przedstawiciel województwa krakowskiego członkiem Rady Najwyższej. Dn. 13 XI złożył przysięgę na jej wierność. Dn. 1 II 1770 P. został członkiem zorganizowanej przez Generalność siedmioosobowej Komisji Skarbowej, zwanej następnie Radą Ekonomiczną, i pracował w niej pod prezesurą Konstantego Olizara aż do upadku konfederacji. W Radzie Najwyższej P. był leaderem opozycji wesslowskiej. Stanowiła ona ok. 25% członków Rady. Ponieważ przeważająca część członków Generalności nie bywała na jej posiedzeniach, obecna na obradach większość nigdy nie tworzyła potrzebnego quorum i osiągała je dopiero z członkami opozycji. Z tego względu musiała się z nimi liczyć, przyjmować pod obrady i dyskusje jej wnioski, wysłuchiwać często ostrych pod swym adresem wypowiedzi. Z drugiej strony P., stojąc na czele opozycji, ściągał na siebie całe ostrze ataków większości. Szczególnie zaś wrogo nastawiony był doń Adam Krasiński: wyszydzał poczynania tego «hołysza» (jego «wszystkie kabały były i są śmiechu godne»), zarzucał mu warcholstwo, oskarżał o zdradę interesów narodowych.

Od początku września 1771 do upadku konfederacji P. przebywał z Generalnością w Cieszynie. Po śmierci Czernego Generalność rozpisała 27 VIII nowe wybory marszałka krakowskiego. Nie chcąc jednak dopuścić na to stanowisko P-ego, zakazała głosować na konsyliarzy krakowskich zasiadających w Radzie Najwyższej. Istotnie 14 XII został marszałkiem Michał Walewski, konsyliarz sieradzki, a P. otrzymał jedynie potwierdzenie swej funkcji konsyliarskiej, reprezentując w dalszym ciągu aż do maja 1772 województwo krakowskie w Generalności. Przez cały czas konfederacji utrzymywał się z zasiłków Wessla i nimi dzielił się z żoną i dziećmi, pozostającymi w stałym niedostatku. Gdy ustała pomoc wesslowska, jeszcze przed upadkiem konfederacji, żona alarmowała P-ego o krytycznym swym położeniu: «nie masz w nikim nadziei… bide wielką cierpię… proszę mieć mie w lepszej pamięci, gdyż mi przyjdzie ostatni gałgan [z] siebie przedać, bo sie wcale nimam sczego wiktować». Nie zdecydował się na emigrację. Gdy jednak odmówił podpisania recesu, został w czerwcu 1772 przez Austriaków osadzony w areszcie cieszyńskim. Uwolniony 21 VII, po wyrzeczeniu się dalszego oporu przybył 27 VII do Bielska; potem słuch o nim zaginął. On to niewątpliwie («Antoni Piasecki») podpisał w r. 1790 tabelę lustracji dymów królewszczyzny Rzeczyca w pow. inwłodzkim woj. łęczyckiego, dzierżawionej przez Ignacego Gomolińskiego (którego ojciec Karol był w czasach konfederacji barskiej najbliższym współtowarzyszem P-ego). Data śmierci P-ego nie jest znana.

Z żoną niewiadomego nazwiska, o pierwszej literze imienia «K», miał P. kilkoro dzieci, w tym trzy córki, których losu nie znamy.

Zachowana spuścizna korespondencyjna P-ego z czasów konfederacji barskiej (przechowywana głównie w Zbiorach Bartoszewiczów, Teki Wessla, w Arch. Państw. w Ł. oraz w zbiorach Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Wr.) jest bogatym źródłem do poznania zakulisowych rozgrywek między dwoma antagonistycznymi obozami konfederacji. Władysław Konopczyński, potępiając w czambuł politykę Wessla, również krytycznie oceniał jego klientelę i szczególnie ujemnie P-ego.

 

Uruski; Konopczyński W., Kazimierz Pułaski, Kr. 1931; tenże, Konfederacja barska, W. 1936–8 I–II; tenże, Od Sobieskiego do Kościuszki, Kr. 1921; Krasicka J., Kraków i ziemia krakowska wobec konfederacji barskiej, Kr. 1929; Mejbaum W., O tron Stanisława Augusta, Lw. 1918 s. 167, 218, 253; Pułaski K., Szkice i poszukiwania historyczne, Lw. 1909 IV; – Akta do konfederacji r. 1768 województwa krakowskiego, a zwłaszcza księstw oświęcimskiego i zatorskiego, Wadowice 1903 s. 18–20, 22–6; Listy Wojciecha Jakubowskiego do J. K. Branickiego, W. 1882 s. 209; Materiały do konfederacji barskiej r. 1767–1768, Lw. 1851 s. 169; Mączeński W., Dziennik zdarzeń w mieście Krakowie, Kr. 1911; Puttkamer J. A., Krótkie zebranie okoliczności…, Arch. Kom. Hist. PAU, Kr. 1930; Z pamiętnika konfederatki księżnej Teofili z Jabłonowskich Sapieżyny, Kr. 1914; Źródła odnoszące się do pierwszego okresu panowania Stanisława Augusta po rok 1773, Lw. 1884 s. 119, 125, 134, 142; – AGAD: Arch. Radziwiłłów, Dz. V 10959, Arch. Skarbu Kor. Oddz. 48 nr 46 Lustracje dymów woj. łęczyckiego 1790; Arch. Państw. w Kr.: Zbiory Sanguszków 686 I; Arch. Państw. w Ł.: Zbiór Bartoszewiczów rkp. 251, 252, 257, 264, 266, 268, 269, 276, 283, 284, 295, 300, 301, 302; B. Czart.: rkp. 831, 836, 837, 941, 942, 946, 947; B. Jag.: rkp. 3050, 6672; B. Kórn.: Arch. Zaremby 2118 (Zarządzenia Komisji Skarbowej z podpisami P-ego); B. Narod.: B. Krasińskich rkp. 4063; B. Ossol.: rkp. 1409, 3038, 4585 (Listy P-ego), 9543; B. PAN w Kr.: rkp. 316, 317, 1145, 1149, 1849; B. Tow. Przyj. Nauk w Wil.: rkp. 94.

Wacław Szczygielski

 

 
 
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 
 
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 

Jan Emanuel Gilibert

1741-06-21 - 1814-09-02
botanik
 

Jerzy Samuel Bandtkie

1768-11-24 - 1835-06-11
historyk
 
więcej  

Postaci z tego okresu

 

w ipsb

 

Franciszek Ksawery Sapieha

między 1741 a 1746 - 1808
wojewoda smoleński
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.