Piotr (zm. między r. 1271 a r. 1275), biskup płocki. P-a można identyfikować z którymś z duchownych płockich o imieniu Piotr. W grę wchodzi przede wszystkim Piotr, podkanclerzy księcia mazowieckiego Bolesława I Konradowica, znany od r. 1239. Tegoż podkanclerzego z kolei można by jednak identyfikować z Piotrem, kanonikiem płockim, prepozytem kolegiaty Św. Michała w Płocku (od r. 1244) oraz siostrzeńcem Pakosława, kustosza kieleckiego. Tenże Piotr testamentem sporządzonym w r. 1247 zapisał biskupstwu płockiemu swoje wsie Żyromino i Cieszkowo, a później nie jest znany. Poza nim wchodziłby w grę Piotr, zwany Morsutus, działający w otoczeniu Siemowita I w l. 1253 i 1254.
P. został wybrany na biskupa płockiego przez kapitułę po śmierci bpa Andrzeja Ciołka (wg „Kroniki wielkopolskiej” zmarł na początku maja 1261), niewątpliwie za aprobatą Siemowita I jako władcy Mazowsza. Wkrótce po objęciu rządów w kościele płockim P. brał udział w odbudowie Płocka i dóbr biskupich po niszczącym najeździe litewskim w czerwcu 1262. Stał się też najbliższym współpracownikiem wdowy po Siemowicie I, księżnej Perejasławy, która przejęła na Mazowszu rządy opiekuńcze w imieniu małoletnich synów. Intensywne zabiegi o odbudowę zniszczonych dóbr biskupstwa płockiego prowadził P. przy pomocy obcych osadników. W czerwcu 1263 uzyskał od księcia Kazimierza Konradowica prawo swobodnego przechodzenia dla kolonistów i ich rodzin przez jego ziemie. W zaistniałym niedługo później ostrym konflikcie Kazimierza z Kościołem ucierpiały m. in. dobra biskupstwa płockiego. W r. 1267 wyrok legata papieskiego przyznał P-owi odszkodowanie.
P. systematycznie uczestniczył w synodach prowincjonalnych i legackich: w Sieradzu we wrześniu 1262 pod przewodnictwem arcbpa Janusza, we Wrocławiu w r. 1264 pod przewodem legata Anzelma, bpa warmińskiego, oraz ponownie w lutym 1267 pod kierownictwem legata, kardynała Gwidona. Na zjeździe kościelnym w Pajęcznie w październiku 1269 P. i arcbp gnieźnieński Janusz wystawili przywileje odpustowe dla kościoła cysterek w Trzebnicy. P. brał również udział w synodzie sieradzkim we wrześniu 1270. Żył jeszcze w czerwcu 1271, gdy bp wrocławski Tomasz wystosował m. in. do P-a pisma w sprawie złupienia dóbr kościoła wrocławskiego przez kilku książąt polskich, m. in. przez księcia Konrada II czerskiego. Wcześniej niewątpliwie uczestniczył P. w podziale władztwa mazowieckiego, w którym starszy z Siemowitowiców Konrad uzyskał samodzielną dzielnicę czerską, a księżna Perejasława, wraz z młodszym synem Bolesławem II, zatrzymała zachodnie Mazowsze ze stolicą w Płocku. P. zmarł prawdopodobnie krótko przed r. 1275, w którym to roku działał już nowy bp płocki Tomasz; P. pochowany został w katedrze płockiej, w starym oratorium św. Wawrzyńca i św. Aleksego. Wg Długosza nosił przezwisko Niedych, związane z dolegliwościami astmatycznymi.
Mitkowski J., Kancelaria Kazimierza Konradowica, księcia kujawsko-łęczyckiego (1233–1267), Wr. 1968 (mylne identyfikacje); Nowowiejski A. J., Płock, Wyd. 2., Płock 1930 s. 43; Płocha J., Najdawniejsze dzieje opactwa benedyktynów w Mogilnie, Wr. 1969 s. 163 (Piotr, podkanclerzy Bolesława I w r. 1240); Suchodolska E., Kancelarie na Mazowszu w latach 1248–1345, W. 1977; Żebrowski T., Zarys dziejów diecezji płockiej, Płock 1967 s. 34; – Cod. Pol., II nr 88, 97; Długosz, Annales, liber 7; Dok. kuj. i maz.; Kod. maz. (Kochanowskiego), nr 365, 388, 446, 447, 474; Kod. maz. (Lubomirskiego), nr 10, 17, 20–3, 31; Kod. Wpol.; Mon. Pol. Hist., IV 753, VI 605; Pomniki Dziej. Pol., S. II., VIII 116; Schles. Reg., II; Urkunden zur Geschichte des Bisthums Breslau im Mittelalter, Hrsg. v. A. G. Stenzel, Breslau 1845 s. 39 nr 34 (28 VI 1271); Wiadomości do dziejów polskich z Archiwum Prowincji Szląskiej, Wyd. A. Mosbach, Wr. 1860 s. 29–30.
Kazimierz Pacuski