INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu

Stanisław Całowański  

 
 
1615 - lipiec 1690
Biogram został opublikowany w 1937 r. w III tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Całowański Stanisław (ur. ok. 1615 † 1690), biskup sufragan płocki, ur. w Całowaniu pow. garwolińskiego, syn Wojciecha, h. Pobóg i Zofii z Mniewskich, h. Ogończyk. Gdzie kształcił się, nie wiadomo. Miał tytuł sekretarza J. Kr. M. Popierał go królewicz Karol Ferdynand, biskup płocki. Prezentowany przez Jana Duczymińskiego, sędziego z. zakroczym., starostę pułtuskiego, a więc pośrednio przez bpa, na kanonię płocką »fundi Gniazdowo«, gdzie zainstalował się w r. 1641. Posłował kilkakrotnie z wyboru kapituły na sejmiki w Raciążu, jako trybunalista na trybunał koronny, i dwukrotnie, 1658–9 i 1682–90, stał na czele konsystorza płockiego jako wikariusz biskupi i oficjał gen. płocki. W ll. 1644–1658, w szczególnie ciężkim okresie najazdu szwedzkiego był prokuratorem kapitulnym. Na kapitule gen. 9 IX 1655 w Czerwińsku C. zdał sprawę z wywiezienia kosztowności i archiwum kap. Gdy do Płocka wkroczył pułkownik szwedzki Izrael, na donos jakiegoś żyda uwięziony wraz z dwoma innymi kanonikami pod pozorem, jakoby poddani kapituły zabili kilku Szwedów. Za wstawiennictwem Stan. Worowskiego, partyzanta szwedzkiego został uwolniony. Zaledwie kilku kanoników miał C. w Płocku do narad »privatim« w tych ciężkich czasach, kiedy coraz to inne oddziały wojsk najeźdźczych i własnych rabowały i paliły wsi kapitulne oraz wyciskały kontrybucje wojenne (szczególnie luty 1657). Wskutek ciężkich warunków a szczególnie braku pieniędzy na cele kontrybucji nie dotrwał do końca, mimo to, zarówno skarbiec jak i archiwum tylko dzięki przezorności C-go, i osobistej jego ofiarności ocalały. Oceniając to, biskup Jan Gembicki postarał się dla C-go o probostwo kapitulne kruszwickie i o stanowisko »białego proboszcza« u norbertanek płockich (1657), a nadto mianował go swym wikariuszem gen. i oficjałem płockim. Kłopoty nowe z zarządem dużego klasztoru (przeszło 50 zakonnic i pensjonat wychowawczy dla dziewcząt) w Płocku oraz z doprowadzeniem do porządku 24 rozrzuconych po różnych miejscach wiosek norbertańskich, opustoszałych podczas wojny i zarazy, były tak znaczne, że »biały proboszcz« zrzekł się 9 IX 1658 urzędu prokuratora kapituły, oficjalstwa w konsystorzu płockim, odbył roczny nowicjat i złożył śluby zakonne. Kapituła, w uznaniu jego zasług, zwróciła się w r. 1659 do Rzymu z prośbą, by C. przy swym białym habicie norbertańskim mógł zatrzymać i kanonię płocką. Po Z. Czyżowskim bp Gembicki powołał C-go na bpa lacedemońskiego i sufragana płockiego. Ponieważ norbertanki lękały się, by biskupi nie pozbawili ich wolnego wyboru »białego proboszcza« z pośród zakonników norbertańskich oraz by nie weszło w zwyczaj powierzanie tej godności przez fikcyjne wybory sufraganom płockim, wobec tego zwróciły się do Rzymu z prośbą o pozwolenie na wybór nowego przełożonego. C. sam ustąpił z probostwa i oddał się pracy pasterskiej w diecezji. 1672–3 był deputatem diecezji płockiej na trybunał koronny. W r. 1674 został wybrany na wniosek bpa Gembickiego przez kapitułę jednogłośnie archidiakonem płockim. Po przejściu bpa Bonawentury Madalińskiego do Włocławka C. 8 VIII 1681 wybrany został jednogłośnie na administratora diecezji »sede vacante«. W roku następnym nowy biskup płocki Stan. Dąbski mianował sufragana C-go swym wikariuszem gen. i oficjałem w konsystorzu płockim. Zmarł w początkach lipca 1690. Zapisał katedrze 20 tys. złp. Wskutek błędnego rozwiązania liter: S. C. D. G. E. L. E. D. P. C-mu niesłusznie przypisano piękny pastorał, przechowany w skarbcu katedralnym; jest to bowiem, jak świadczą akta kapitulne oraz herby Kotwicz i Topór, pastorał po biskupie Andrzeju Krzyckim (1527–35), odnowiony przez bpa sufragana Zygm. Czyżowskiego, dziekana płockiego.

 

Akta kapituły płockiej, vol. 86–13 z l. 1627–1700, oraz Acta curiarum Plocensis et Pultoviensis w Arch. Diec. Płockim, a nadto różne notatki autora ze źródeł archiwalnych, np. z metryk parafialnych, ksiąg wizytacyjnych itp.; Nowowiejski J., Płock, monografia hist., wyd. 2, Płock 1931; Załęski St. ks., Jezuici w Polsce, Kr. 1905, t. IV, cz. III, s. 1072 i n.

Ks. Władysław Mąkowski

 
 
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.