Biogram Postaci z tego okresu
 Władysław Dominik Grabski      Władysław Grabski, pokolorowana fotografia.

Władysław Dominik Grabski  

 
 
Biogram został opublikowany w latach 1959-1960 w VIII tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
Biogram naukowy jest dostępny wyłącznie w drukowanej wersji PSB. Zapraszamy do zapoznania się z innymi dostępnymi materiałami.
 
 
 

Grabski Władysław, ur. 7 VII 1874, Borów k. Łowicza, zm. 1 III 1938, Warszawa, brat Stanisława, ojciec Władysława Jana, polityk, ekonomista, historyk dziejów społeczno-gospodarczych. W 1896 rozpoczął działalność społeczną i naukową, koncentrując się głównie na zagadnieniach wsi; związany z ND; od 1905 członek Ligi Narodowej; 1906–12 poseł do rosyjskiej Dumy Państwowej; współzałożyciel (1907) TNW; od 1913 wiceprezes ® Centralnego Towarzystwa Rolniczego. W czasie I wojny światowej zwolennik orientacji prorosyjskiej, wchodził w skład Komitetu Narodowego Polski; VIII 1914 inicjator utworzenia Centralnego Komitetu Obywatelskiego w Warszawie (1914–15 jego przewodniczący); po wkroczeniu 1915 Niemców do Warszawy wyjechał do Rosji, gdzie był głównym pełnomocnikiem tego Komitetu, działał w Polskim Towarzystwie Pomocy Ofiarom Wojny, po upadku caratu czł. ® Komisji Likwidacyjnej do spraw Królestwa Polskiego.

W IV 1918 powrócił do kraju, jako rzecznik orientacji antyniemieckiej aresztowany przez Niemców i osadzony w więzieniu w Modlinie; po uwolnieniu, 26 X–4 XI 1918 minister rolnictwa w gabinecie J. Świeżyńskiego; organizator, a od 1919 przewodniczący ® Głównego Urzędu Likwidacyjnego; 1919 delegat Polski na konferencję pokojową w Paryżu, odpowiedzialny za sprawy ekonomiczno-finansowe. W 1919–22 poseł na sejm z ramienia Związku Ludowo-Narodowego; XII 1919–XI 1920 minister skarbu; za główne zadanie uważał zahamowanie inflacji przez uporządkowanie gospodarki budżetowej i przeprowadzenie reformy walutowej; plany te zniweczył niepomyślny dla Polski przebieg wojny polsko-bolszewickiej 1919–21; 23 VI–24 VII 1920 G. sprawował również funkcję premiera; VII 1920 organizator i członek ® Rady Obrony Państwa; VII 1920 na konferencji w ® Spa, z upoważnienia Rady Obrony Państwa, w zamian za pomoc w wojnie z sowiecką Rosją zaaprobował niekorzystne dla Polski postanowienia, m.in. zasady podziału Śląska Cieszyńskiego (® Zaolzie) i ograniczenie uprawnień polskich w Gdańsku. W 1921–22 nadzwyczajny komisarz rządu ds. repatriacji Polaków z sowieckiej Rosji. W I–VI 1923 ponownie minister skarbu; reformę skarbową planował na 3 lata, równowagę budżetową zamierzał osiągnąć, zwiększając dochody przez waloryzację podatków oraz zmniejszenie wydatków; niedobory budżetowe w większości miały być pokryte przez pożyczki zagraniczne i podatek majątkowy, w niewielkim zaś stopniu inflacyjną emisją pieniądza; reformę walutową zamierzał wprowadzić po zrównoważeniu budżetu. Wskutek braku poparcia ze strony premiera W. Witosa i większości parlamentarnej G. podał się do dymisji. Wobec załamania się marki polskiej, narastającej hiperinflacji i strajków, 19 XII 1923 prezydent S. Wojciechowski powierzył G. utworzenie rządu „pozaparlamentarnego”, G. objął w nim również tekę ministra skarbu; przeprowadzenie reform oparł głównie na wewnętrznych środkach kraju, stojąc na stanowisku, że pomoc finansowa uzyskana za granicą może przyczynić się do uzależnienia politycznego Polski; zmodernizowany plan reform zakładał równoczesne zrównoważenie budżetu z wprowadzeniem reformy walutowej, obciążenie kosztami realizacji przede wszystkim warstw posiadających; 1924 doprowadził do założenia Banku Polskiego i przeprowadził reformę walutową, polegającą głównie na zastąpieniu marki polskiej przez złoty; po początkowych poważnych sukcesach — 1925 osiągnięto formalnie równowagę budżetową, w połowie 1925 częściowo pod wpływem okoliczności niezależnych od rządu (wojna celna z Niemcami, nieurodzaj 1924, pogłębienie się kryzysu gospodarczego) wystąpił deficyt budżetowy i ujemny bilans handlowy; ujawniły się także różnice zdań między G. a kierownictwem Banku Polskiego w kwestii polityki interwencyjnej na rzecz utrzymania kursu waluty; prezes Banku Polskiego S. Karpiński uważał zniżkę złotego za nieuniknioną i odmówił dalszej interwencji mającej przeciwdziałać spadkowi kursu złotego; 14 XI 1925 G. podał się do dymisji. Choć XII 1923 zapowiadał, że skoncentruje się na realizacji reform finansowych, rząd jego doprowadził również do uchwalenia przez parlament ustawy o reformie rolnej oraz usiłował załatwić niektóre problemy mniejszości narodowej przez tzw. ustawy językowe (które, choć w ograniczonej mierze, umożliwiły posługiwanie się językami: białoruskim, litewskim, ukraińskim w instytucjach państwowych w województwach wschodnich), także przez tzw. ugodę polsko-żydowską.

Po wycofaniu się z rządu G. poświęcił się całkowicie pracy naukowej w katedrze ekonomii politycznej SGGW. Kontynuował prace naukowe dotyczące problematyki historii, ekonomiki i socjologii wsi. Od 1923 profesor SGGW (1926–28 rektor), 1928–34 prezes Towarzystwa Ekonomicznego i Statystycznego. Założyciel (1936) i dyrektor Instytutu Socjologii Wsi, który z jego inicjatywy wydawał „Roczniki Socjologii Wsi” (1936–38). Dorobek pisarski G. obejmuje m.in.: Historia Towarzystwa Rolniczego 1858–1861 (t. 1–2 1904), Idea Polski (1905), Materiały w sprawie włościańskiej (cz. 1–3 1907–19), Społeczne gospodarstwo agrarne w Polsce (1923), O własnych siłach. Zbiór artykułów na czasie (1926), Dwa lata pracy u podstaw państwowości naszej (1924–1925) (1927), Historia wsi w Polsce (1929), Wieś i folwark (1930), Idea Polski (1935), Wieś jako siła społeczna (1936), System socjologii wsi (praca nie dokończona, częściowo ogłoszona w „Rocznikach Socjologii Wsi” 1936–37); jego publikacje 1936–37 dotyczące parcelacji folwarków wywołały ostre polemiki. W 1924 odznaczony Orderem Orła Białego.

J. Tomaszewski Stabilizacja waluty w Polsce. Z badań nad polityką gospodarczą rządu polskiego przed przewrotem majowym, Warszawa 1961;

W. Morawski Władysław Grabski, w: Prezydenci i premierzy Drugiej Rzeczypospolitej, red. A. Chojnowski, P. Wróbel, Wrocław 1992.

Treść biogramu pochodzi z bazy wiedzy WN PWN, zobacz także: Encyklopedia PWN (https://encyklopedia.pwn.pl), Słowniki języka polskiego (https://sjp.pwn.pl), i Słowniki obcojęzyczne (https://translatica.pl).

 
 

Powiązane zdjęcia

 

Powiązane artykuły

 

Pierwsza wojna światowa i jej następstwa

W 1914 roku wybuchła I wojna światowa. Od pierwszych dni konfliktu ziemie polskie stały się terenem działań wojennych. Latem 1914 roku Rosjanie podjęli ofensywę w Prusach Wschodnich, zakończoną......
 

Kalendarium

1874

07 VII

rodzi się w Borowie koło Łowicza, syn Feliksa i jego drugiej żony Stanisławy, pochodzi z ziemiańskiej rodziny
1883

do 1892 jest uczniem V Gimnazjum Filologicznego w Warszawie
1892

rozpoczyna studia w Paryżu na École des Sciences Politiques i równolegle studiuje historię i ekonomię na Sorbonie
1894

pisze pracę dyplomową „O sądzie sejmowym r. w Królestwie Polskimr”
1895

odbywa praktykę rolniczą w Woli Trębskiej w województwie mazowieckim
1896

uczy się agronomi przez rok  w Halle w środkowych Niemczech
1897

po śmierci ojca przerywa studia rolnicze i wraca do rodzinnego majątku, angażując się w działalność społeczną i polityczną
1899

zakłada pod Kutnem rolniczą stację doświadczalną, drugą tego typu w Królestwie Polskim
1903

zakłada drugie na ziemiach polskich chłopskie kółko rolnicze „Jutrzenka” w Bocheniu pod Łowiczem oraz jedną z pierwszych spółdzielni mleczarskich
1905

w wyborach zostaje wybrany na  posła ziemi łowickiej do rosyjskiej Dumy
1914

wchodzi w skład utworzonego w Rosji Komitetu Narodowego Polskiego, opowiadającego się za orientacją na państwa ententy
1915

24 VIII

w Petersburgu stoi na czele utworzonego Centralnego Komitetu Obywatelskiego Królestwa Polskiego w Rosji, który ma pomagać polskim jeńcom i wygnańcom, kieruje jego działalnością do 1918 roku
1918

zostaje prezesem Głównego Urzędu Likwidacyjnego, który ustala straty wojenne, politykę finansową wobec sąsiadów i roszczenia repatriacyjne
1919

styczeń

wchodzi w skład delegacji polskiej na konferencję pokojową w Paryżu,  zajmuje się sprawą odszkodowań wojennych i likwidacji szkód

13 XII

wchodzi w skład rządu Leopolda Skulskiego i zostaje Ministrem Skarbu
1920

23 VI

przez Józefa Piłsudskiego zostaje powołany do pozaparlamentarnego rządu, który mierzy się z wojną polsko- bolszewicką, z jego inicjatywy zostaje powołana Rada Obrony Państwa

06 VII

uczestniczy w konferencji państw ententy w belgijskim Spa, dotyczącej niemieckich opóźnień w realizacji traktatu wersalskiego

24 VII

podaje swój rząd do dymisji i wchodzi w skład gabinetu Wincentego Witosa jako Minister Skarbu
1923

jest ministrem skarbu w rządzie Władysława Sikorskiego i drugim rządzie Wincenta Witosa
jest profesorem zwyczajnym polityki ekonomicznej w Szkole Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie

17 XII

desygnowany jest na premiera przez prezydenta Stanisława Wojciechowskiego, tworzy rząd składający się z ekspertów, zachowuje równowagę polityczną swoich ministrów
1924

01 IV

wprowadza reformę monetarną w Rzeczypospolitej, mającą na celu zwalczenie hiperinflacji i zamianę marki polskiej na złotego

12 IV

zostaje odznaczony Wielką Wstęgą Orderu Orła Białego
1925

13 XI

podaje swój drugi rząd do dymisji, powodem rezygnacji był brak wsparcia ze strony Sejmu i konflikt z Bankiem Polskim
1926

pełni funkcję rektora Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, zakłada Instytut Socjologii Wsi
1938

01 III

umiera w Warszawie na raka jamy brzusznej, spocznie na warszawskich Powązkach w rodzinnym grobowcu, kwatera 89

Chmura tagów

TAGI

Za pomocą tagów oznaczamy powiązania tematyczne postaci. Pozwalają one eksplorować serwis wg wybranych przez redakcję najważniejszych tematów dla danej postaci.

Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego, pochodzenie szlacheckie, publicystyka polityczno-gospodarcza, publikacje polityczne, zarządzanie majątkiem wiejskim, Liga Narodowa, Komitet Narodowy Polski, studia w Paryżu, działalność niepodległościowa, gimnazjum w Warszawie, dzieci - 4 synów, publikacje ekonomiczne, nurt endecki, konferencja w Spa 1920, zabór rosyjski, publikacje historiograficzne, NIEPODLEGŁA polityka, Komisja Likwidacyjna do spraw Królestwa Polskiego, sejm ustawodawczy 1919, Order Orła Białego - kapituła, Naczelna Rada Ludowa, NIEPODLEGŁA gospodarka, rządy II RP, Ministerstwo Skarbu, Rada Obrony Państwa, Duma Państwowa Rosji, więzienie niemieckie, Centralne Towarzystwo Rolnicze w Warszawie, Order świętych Maurycego i Łazarza (włoski), reforma walutowa 1924, Centralny Komitet Obywatelski, Szkoła Nauk Politycznych w Paryżu, Towarzystwo Melioracyjne w Warszawie, Order Oranje-Nassau (holenderski), Order Lwa Białego (czechosłowacki), Order Piusa IX (watykański), Order Krzyża Wolności (estoński), rząd Skulskiego, rząd Witosa (1920), rząd Grabskiego (1920), rząd Witosa (1923), rząd Grabskiego (1923), rząd Świeżyńskiego, rząd Sikorskiego (1922), Order Orła Białego (II RP), sejmy II RP, śmierć na chorobę nowotworową, ród Pomianów, syn - poeta, syn - pisarz, patronat roku Sejmu RP, herb rodu Pomianów, osoby z filmów J. Hoffmana, brat - redaktor, syn - ekonomista, rodzeństwo - 6 (w tym 1 brat), rodzeństwo przyrodnie XIX w., brat - profesor, brat - minister, brat - publicysta, syn - publicysta, syn - przedsiębiorca, film "Wojna Światów" (2020), Order Korony (rumuński), syn - tłumacz, brat - ekonomista, rodzina Grabskich (z Grabia) h. Pomian, brat - polityk, brat - poseł na sejm II RP, brat - socjalista, syn - prawnik, Związek Ludowo- Narodowy, emisja pieniądza, Cmentarz Powązkowski w Warszawie - zm. 1931-1940, osoby na medalach (zm. 1901-1950), film "1920 Bitwa warszawska", osoby na monetach NBP (zm. w XX w.), osoby z filmów historycznych (zm. od 1901)
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 
Biogram zrealizowany w ramach programu "Niepodległa". niepodlegla.PNG

Chmura tagów

Postaci powiązane

 

Stanisław Grabski

1871-04-05 - 1949-05-06 polityk
 
 
 

Postaci z tego okresu

 

w ipsb

 

Stanisław Siedlecki

1877-02-19 - 1939-09-17
polityk
 
więcej  

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 

Bolesław Płotnicki

1913-06-17 - 1988-09-07
aktor filmowy
 

Jan Fethke

1903-02-26 - 1980-12-16
reżyser filmowy
 

Juliusz Bursche

1862-09-19 - 1942-02-20
doktor teologii
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.